Showing posts with label Prime Ministers Of India. Show all posts
Showing posts with label Prime Ministers Of India. Show all posts

Sunday, 4 June 2017

Narendra Modi


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдирд░ेрди्рдж्рд░ рджाрдоोрджрд░рджाрд╕ рдоोрджी
рдЬрди्рдо - 17  рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1950
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХा рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕ा рдХрд╕्рдмा, рд╡реЬрдирдЧрд░ рдЧ्рд░ाрдо
рдкिрддा - рджाрдоोрджрд░рджाрд╕ рдоूрд▓рдЪрди्рдж рдоोрджी
рдоाрддा - рд╣ीрд░ाрдмेрди рдоोрджी

рдЬрди्рдо

рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХा рдЬрди्рдо рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдПрдХ рдЫोрдЯे рд╕े рдХрд╕्рдмे, рд╡реЬрдирдЧрд░ рдЧ्рд░ाрдо рдоें рд╣ीрд░ाрдмेрди рдоोрджी рдФрд░ рджाрдоोрджрд░рджाрд╕ рдоूрд▓рдЪрди्рдж рдоोрджी рдХे рдПрдХ рдордз्рдпрдо-рд╡рд░्рдЧीрдп рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें 17 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 1950 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдмрд╣ुрдд рдЧ рд░ीрдм рдеा рдФрд░ рдПрдХ рдХрдЪ्рдЪे рдордХाрди рдоें рд░рд╣рддा рдеा। рджो рд╡рдХ्рдд рдХी рд░ोрдЯी рднी рдмреЬी рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╕े рдоिрд▓рддी рдеी। рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХी рдоाँ рдЖрд╕ рдкреЬोрд╕ рдоें рдмрд░्рддрди рд╕ाрдл рдХрд░рддी рдеी рддाрдХि рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХा рдкाрд▓рди рдкोрд╖рдг рдХрд░ рд╕рдХे। рдЙрдирдХे рдкिрддा рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди рдкрд░ рдЪाрдп рдХी рдПрдХ рдЫोрдЯी рд╕ी рджुрдХाрди рдЪрд▓ाрддे рдеे। рдоोрджी рдмрдЪрдкрди рдоें рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХी рдЪाрдп рдХी рджुрдХाрди рдоें рдЙрдирдХा рд╣ाрде рдмрдЯाрддे рдеे рдФрд░ рд░ेрд▓ рдХे рдбिрдм्рдмों рдоें рдЪाрдп рдмेрдЪрддे рдеे।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЪाрдп рдХी рджुрдХाрди рд╕ंрднाрд▓рдиे рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдоोрджी рдкреЭाрдИ рд▓िрдЦाрдИ рдХा рднी рдкूрд░ा рдз्рдпाрди рд░рдЦрддे рдеे। рдоोрджी рдХो рдкреЭрдиे рдХा рдмрд╣ुрдд рд╢ौрдХ рдеा। рд╡े рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЕрдкрдиे рд╕्рдХूрд▓ рдХे рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рдоें рдШंрдЯों рдмिрддा рджिрдпा рдХрд░рддे рдеे।рдоोрджी рд╢ुрд░ू рд╕े рд╣ी рдПрдХ рдХुрд╢рд▓ рд╡рдХ्рддा рдеे рдФрд░ рдЙрдирдоें рдиेрддृрдд्рд╡ рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдж्рднुрдд рдХ्рд╖рдорддा рдеी। рд╡े рдиाрдЯрдХों рдФрд░ рднाрд╖рдгों рдоें рдЬрдордХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓ेрддे рдеे। рдирд░ेंрдж्рд░ рдХो рдЦेрд▓ों рдоें рднी рдмрд╣ुрдд рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рдеी। рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рдоोрджी рдоें рджेрд╢ рднрдХ्рддि рдХूрдЯ рдХूрдЯ рдХрд░ рднрд░ी рдеी। 1962 рдоें рднाрд░рдд рдЪीрди рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рдоोрджी рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди рдкрд░ рдЬрд╡ाрдиों рд╕े рднрд░ी рдЯ्рд░ेрди рдоें рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдЦाрдиा рдФрд░ рдЪाрдп рд▓ेрдХрд░ рдЬाрддे рдеे। 1965 рдоें рднाрд░рдд рдкाрдХ рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рднी рдоोрджी рдиे рдЬрд╡ाрдиों рдХी рдЦूрдм рд╕ेрд╡ा рдХी। рдпुрд╡ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдоोрджी рдкрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХा рдмрд╣ुрдд рдЧрд╣рд░ा рдк्рд░рднाрд╡ рдкреЬा। 17 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдоोрджी рдиे рдШрд░ рдЫोреЬ рджिрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдпाрдд्рд░ा рд╢ुрд░ू рдХी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рдд рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╣िрд╕्рд╕ों рдХा рдн्рд░рдордг рдХिрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣िрдоाрд▓рдп рдоें рдЛрд╖ीрдХेрд╢, рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЖрд╢्рд░рдо рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ोрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХी рдФрд░ рдлिрд░ рджो рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рд╡े рдШрд░ рд▓ौрдЯ рдЖрдП। рдЗрди рдпाрдд्рд░ाрдУं рд╕े рдЙрди्рд╣ें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХो рдФрд░ рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЬाрдирдиे рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рдоिрд▓ा рдЬिрд╕рдиे рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдмрджрд▓ рджिрдпा। рдЬрдм рд╡े рдШрд░ рд▓ौрдЯे, рдЙрдирдХा рдордХрд╕рдж рд╕ाрдл рдеा- рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╕ेрд╡ा। рд╡े рдХेрд╡рд▓ рджो рд╕рдк्рддाрд╣ рд╣ी рдШрд░ рдкрд░ рд░ुрдХे рдФрд░ рдлिрд░ рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдХे рд▓िрдП рдиिрдХрд▓ рдкреЬे। рд╡рд╣ाँ рдЬाрдХрд░ рд╡े рдЖрд░.рдПрд╕.рдПрд╕. рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдмрди рдЧрдП। 1972 рдоें рдоोрджी рдЖрд░.рдПрд╕.рдПрд╕. рдХे рдк्рд░рдЪाрд░рдХ рдмрди рдЧрдП рдФрд░ рдЕрдкрдиा рд╕ाрд░ा рд╕рдордп рдЖрд░.рдПрд╕.рдПрд╕. рдХो рджेрдиे рд▓рдЧे। рдФрд░ рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рдХी рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рдбिрдЧ्рд░ी рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी।

рдкрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди

13 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХी рд╕рдЧाрдИ рдЬрд╕ोрджा рдмेрди рдЪрдордирд▓ाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдХрд░ рджी рдЧрдпी рдФрд░ рдЬрдм рдЙрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ुрдЖ, рд╡рд╣ рдоाрдд्рд░ 17 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдеे। рдЙрди рджोрдиों рдХी рд╢ाрджी рдЬрд░ूрд░ рд╣ुрдИ рдкрд░рди्рддु рд╡े рджोрдиों рдПрдХ рд╕ाрде рдХрднी рдирд╣ीं рд░рд╣े। рд╢ाрджी рдХे рдХुрдЫ рдмрд░рд╕ों
рдмाрдж рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдиे рдШрд░ рдд्рдпाрдЧ рджिрдпा рдеा рдФрд░ рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрдирдХा рд╡ैрд╡ाрд╣िрдХ рдЬीрд╡рди рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд-рд╕ा рд╣ी рд╣ो рдЧрдпा।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢ुрд░ुрдЖрддी рдЬीрд╡рди рд╕े рд╣ी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕рдХ्рд░िрдпрддा рджिрдЦрд▓ाрдпी рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдХा рдЬрдиाрдзाрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрд░рдиे рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдпी। рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рд╢ंрдХрд░рд╕िंрд╣ рд╡ाрдШेрд▓ा рдХा рдЬрдиाрдзाрд░ рдордЬрдмूрдд рдмрдиाрдиे рдоें рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХी рд╣ी рд░рдгрдиीрддि рдеी। рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1990 рдоें рдЬрдм рдХेрди्рдж्рд░ рдоें рдоिрд▓ी рдЬुрд▓ी рд╕рд░рдХाрд░ों рдХा рджौрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ, рдоोрджी рдХी рдоेрд╣рдирдд рд░ंрдЧ рд▓ाрдпी, рдЬрдм рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें 1995 рдХे рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ों рдоें рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдиे рджो рддिрд╣ाрдИ рдмрд╣ुрдордд рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдмрдиा рд▓ी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╢ंрдХрд░рд╕िंрд╣ рд╡ाрдШेрд▓ा рдиे рдкाрд░्рдЯी рд╕े рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рджे рджिрдпा, рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХेрд╢ुрднाрдИ рдкрдЯेрд▓ рдХो рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХा рдоुрдЦ्рдпрдорди्рдд्рд░ी рдмрдиा рджिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХो рджिрд▓्рд▓ी рдмुрд▓ा рдХрд░ рднाрдЬрдкा рдоें рд╕ंрдЧрдарди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдорди्рдд्рд░ी рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕ौंрдкा рдЧрдпा। 1995 рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорди्рдд्рд░ी рдХे рдиाрддे рдЙрди्рд╣ें рдкाँрдЪ рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдкाрд░्рдЯी рд╕ंрдЧрдарди рдХा рдХाрдо рджिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдЦूрдмी рдиिрднाрдпा। 1998 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдкрджोрди्рдирдд рдХрд░рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣ाрдорди्рдд्рд░ी рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдкрдж рдкрд░ рд╡рд╣ рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2001 рддрдХ рдХाрдо рдХрд░рддे рд░рд╣े। рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдиे рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2001 рдоें рдХेрд╢ुрднाрдИ рдкрдЯेрд▓ рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдоुрдЦ्рдпрдорди्рдд्рд░ी рдкрдж рдХी рдХрдоाрди рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХो рд╕ौंрдк рджी। рдЧोрдЖ рдоें рднाрдЬрдкा рдХाрд░्рдпрд╕рдоिрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХो 2014 рдХे рд▓ोрдХ рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдЕрднिрдпाрди рдХी рдХрдоाрди рд╕ौंрдкी рдЧрдпी рдеी। 13 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 2013 рдХो рд╣ुрдИ рд╕ंрд╕рджीрдп рдмोрд░्рдб рдХी рдмैрдардХ рдоें рдЖрдЧाрдоी рд▓ोрдХрд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ों рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдкрдж рдХा рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдПрдХ рд╕ांрд╕рдж рдк्рд░рдд्рдпाрд╢ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрд╢ рдХी рджो рд▓ोрдХрд╕рднा рд╕ीрдЯों рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рддрдеा рд╡рдбोрджрд░ा рд╕े рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़ा рдФрд░ рджोрдиों рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рд╡िрдЬрдпी рд╣ुрдП। рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓े рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ैं рдЬो рд╕рди 2001 рд╕े 2014 рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ 13 рд╕ाрд▓ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे 14рд╡ें рдоुрдЦ्рдпрдорди्рдд्рд░ी рд░рд╣े рдФрд░ рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрди рдХे 15 рд╡ें рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдмрдиे। рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдиे  26 рдордИ 2014 рдХो рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдкрдж рдХी рд╢рдкрде рд▓ी।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░

рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2016 рдоें рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рд╕рдЙрджी рдЕрд░рдм рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕рдо्рдоाрди 'рдЕрдм्рджुрд▓рдЕрдЬीрдЬ рдЕрд▓ рд╕рдКрдж рдХे рдЖрджेрд╢' рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпे рдЧрдпे рд╣ैं। рдЬूрди 2016 рдоें рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдЕрд╢рд░рдл рдЧрдиी рдиे рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдХो рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдиाрдЧрд░िрдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдЕрдоीрд░ рдЕрдоाрдиुрд▓्рд▓ा рдЦाрди рдЕрд╡ॉрд░्рдб рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा।

Manmohan Singh


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣
рдЬрди्рдо - 26  рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1932
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдкंрдЬाрдм рдк्рд░ांрдд рдХा рдЧाрд╣ рдиाрдордХ рдЧॉрд╡ (рдЗрд╕ рд╕рдордп рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдоें)
рдкिрддा - рдЧुрд░ुрдоुрдЦ рд╕िंрд╣
рдоाрддा - рдЕрдоृрдд рдХौрд░

рдЬрди्рдо

рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдХा рдЬрди्рдо рдЕрдЦंрдб рднाрд░рдд рдХे рдкंрдЬाрдм рдк्рд░ाрди्рдд (рд╡рд░्рддрдоाрди рдкाрдХिрд╕्рддाрди) рд╕्рдеिрдд рдЧाрд╣ рдоें 26  рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1932 рдХो рдПрдХ рд╕िрдЦ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдЕрдоृрдд рдХौрд░ рдФрд░ рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдЧुрд░ुрдоुрдЦ рд╕िंрд╣ рдеा। рдЫोрдЯी рдЙрдо्рд░ рдоें рд╣ी рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХी рджाрджी рдиे рдЙрдирдХा рдкाрд▓рди-рдкोрд╖рдг рдХिрдпा। рджेрд╢ рдХे рд╡िрднाрдЬрди рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХा рдХा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдЪрд▓ा рдЖрдпा।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдбॉреж рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдиे рдкंрдЬाрдм рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рд╕्рдиाрддрдХ рддрдеा рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рд╕्рддрд░ рдХी рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХी рдФрд░ рдЖрдЧे рдХी рдкрдвाрдИ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЧрдпे । рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкीрежрдПрдЪрежрдбी рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्‍рдд рдХी рдеी। рд╕рди् 1955 рдФрд░ 1957 рдоें рдХैंрдм्рд░िрдЬ рдХे рд╕ेंрдЯ рдЬॉрди्рд╕ рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХे рд▓िрдП 'рд░ाрдЗрдЯ्рд╕ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░' рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдХ्рд╕рдлोрд░्рдб рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдбी. рдлिрд▓. рднी рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рдкुрд╕्рддрдХ рдЗंрдбिрдпाрдЬ़ рдПрдХ्рд╕рдкोрд░्рдЯ рдЯ्рд░ेंрдб्рд╕ рдПंрдб рдк्рд░ोрд╕्рдкेрдХ्рдЯ्рд╕ рдлॉрд░ рд╕ेрд▓्рдл рд╕рд╕्рдЯेंрдб рдЧ्рд░ोрде рднाрд░рдд рдХी рдЕрди्рддрд░्рдоुрдЦी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдиीрддि рдХी рдкрд╣рд▓ी рдФрд░ рд╕рдЯीрдХ рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै। рдбॉ॰ рд╕िंрд╣ рдиे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдз्рдпाрдкрдХ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдХाрдлी рдЦ्рдпाрддि рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी। рд╡े рдкंрдЬाрдм рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рджिрд▓्рд▓ी рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХрдиाрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдк्рд░ाрдз्рдпाрдкрдХ рд░рд╣े।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рдбॉреж рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣  1971рдоें  рднाрд░рдд рдХे рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдПрд╡ं рдЙрдж्рдпोрдЧ рдорди्рдд्рд░ाрд▓рдп рдоें рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпे рдЧрдпे। рдЗрд╕рдХे рддुрд░рди्рдд рдмाрдж 1972 рдоें рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдоें рдоुрдЦ्рдп рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдХे рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╡े рдпोрдЬрдиा рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖, рд░िрдЬрд░्рд╡ рдмैंрдХ рдХे рдЧрд╡рд░्рдирд░, рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдХे рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЕрдиुрджाрди рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рднी рд░рд╣े рд╣ैं। рдЬрдм рдкी рд╡ी рдирд░рд╕िंрд╣рд░ाрд╡ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे, рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдХो 1991 рдоें рдЕрдкрдиे рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдк्рд░рднाрд░ рд╕ौंрдк рджिрдпा। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдбॉ॰ рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рди рддो рд▓ोрдХрд╕рднा рдФрд░ рди рд╣ी рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдеे। рд▓ेрдХिрди рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдоंрдд्рд░ी рдХो рд╕ंрд╕рдж рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें 1991 рдоें рдЕрд╕рдо рд╕े рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиा рдЧрдпा।1998-2004 рдХे рджौрд░ाрди рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рдмीрдЬेрдкी рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдеी рддрдм рд╡े рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдоें рд╡िрдкрдХ्рд╖ рдХे рдиेрддा рдеे। 2004 рдХे рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд▓ोрдХ рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рди рдЬीрдд рдкाрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдХो рдпूрдкीрдП рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ा рд╕ोрдиिрдпा рдЧाँрдзी рдиे рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдиुрдоोрджिрдд рдХिрдпा। рдбॉреж рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдХो 2009 рдоें рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╕े рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рдЪुрдиा рдЧрдпा। рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ु рдХे рдмाрдж рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдРрд╕े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдеे рдЬिрди्рд╣ें 5 рд╕ाрд▓ рдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЪुрдиा рдЧрдпा।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░

1994 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдбिрд╕्рдЯिंрдЧрдЧ्рд╡िрд╢्рдЯ рдлेрд▓ो рдСреЮ рд▓рди्рджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСреЮ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 1999 рдоें рдбॉ рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХृрд╖ि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕ंрд╕्рдеा, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рджрд╕्рдпрддा рджी рдЧрдИ। 2002 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЕрди्рдиा рд╕ाрд╣ेрдм рдЪिрд░рдоुрд▓े рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдХी рдУрд░ рд╕े рдЕрди्рдиा рд╕ाрд╣ेрдм рдЪिрд░рдоुрд▓े рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рджो рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рджीрдп рджрд▓ рдХी рддрд░рдл рд╕े рдЙрди्рд╣ें рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕ांрд╕рдж рдХा рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। 2010 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкीрд▓ рдСреЮ рдХाрди्рд╢рди्рд╕ рдлौрди्рдбेрд╢рди рдХी рдУрд░ рд╕े рд╡рд░्рд▓्рдб рд╕्рдЯैрдЯ्рд╕्рдорди рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा।

Tuesday, 23 May 2017

Inder Kumar Gujral


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдЗрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓
рдЬрди्рдо - 4 рджिрд╕ंрдмрд░, 1919
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдкंрдЬाрдм рдХे рдк्рд░ांрдд рдЭेрд▓рдо
рдкिрддा - рдЕрд╡рддाрд░ рдиाрд░ाрдпрдг рдЧुрдЬрд░ाрд▓ 
рдоाрддा - рдкुрд╖्рдкा рдЧुрдЬрд░ाрд▓ 

рдЬрди्рдо

рднाрд░рдд рдХे рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी рдЗंрдж्рд░рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдХा рдЬрди्рдо 4 рджिрд╕ंрдмрд░ рдХो 1919 рдХो рдЭेрд▓рдо рдоें рд╣ुрдЖ, рдЬो рдЕрдм рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдоें рд╣ै। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдЕрд╡рддाрд░ рдиाрд░ाрдпрдг рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдФрд░ рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдкुрд╖्рдкा рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдеा।рдЙрдирдХे рдоाрддा-рдкिрддा рджोрдиों рджेрд╢ рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдП рдеे। 11 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдЗंрдж्рд░рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдЕрдкрдиे рднाрдИ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ рд╕рддीрд╢ рдФрд░ рдмрд╣рди рдЙрдоा рдХे рд╕ाрде рджेрд╢ рдХी рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП। 1942 рдоें рд╡े рднाрд░рдд рдЫोрдб़ो рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЬेрд▓ рднी рдЧрдП।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЗрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджीрдХ्рд╖ा рдбीрежрдПрежрд╡ीреж рдХाрд▓ेрдЬ, рд╣ैрд▓ी рдХॉрд▓ेрдЬ рдСрдл рдХाрдорд░्рд╕ рдФрд░ рдлॉрд░्рдорди рдХ्рд░िрд╢्рдЪिрдпрди рдХॉрд▓ेрдЬ рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рд╣ुрдИ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмी.рдП, рдПрдо.рдП, рдкी.рдПрдЪ.рдбी рдФрд░ рдбी. рд▓िрдЯ् рдХी рдЙрдкाрдзिрдпां рдк्рд░ाрдк्рдд рдХीं। рд╣िрди्рджी, рдЙрд░्рджू рдФрд░ рдкंрдЬाрдмी рднाрд╖ा рдоें рдиिрдкुрдг рд╣ोрдиे рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд╡े рдХрдИ рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рдЬाрдирдХाрд░ рднी рдеे рдФрд░ рд╢ेрд░ो-рд╢ाрдпрд░ी рдоें рдХाрдлी рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी рд░рдЦрддे рдеे।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди
рдЗंрдж्рд░рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХॉрд▓ेрдЬ рдХे рджिрдиों рдоें рд╣ी рд╣ो рдЪुрдХी рдеी। рд╡े рд▓ाрд╣ौрд░ рдоें рд╕्рдЯूрдбेंрдЯ рдпूрдиिрдпрди рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдеे। рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЗंрдж्рд░рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдиे рдХрдо्рдпुрдиिрд╕्рдЯ рдкाрд░्рдЯी рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓े рд▓ी। рдХुрдЫ рд╕рдордп рддрдХ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдиे рдмीрдмीрд╕ी рд╣िрди्рджी рдкрд░ рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдХाрдо рдХिрдпा। рдоाрдд्рд░ рдмाрд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рднाрд░рдд рдЫोреЬो рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЕрдкрдиी рд╕рдХ्рд░िрдп рднूрдоिрдХा рдХे рдЪрд▓рддे 23 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЬेрд▓ рднी рдЬाрдиा рдкреЬा। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд░ाрдЬ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╕ंрдЪाрд░ рдПрд╡ं рд╕ंрд╕рджीрдп рдХाрд░्рдп рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд╕ूрдЪрдиा рдПрд╡ं рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд╕рдб़рдХ рдПрд╡ं рднрд╡рди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рддрдеा рдпोрдЬрдиा рдПрд╡ं рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рдХाрд░्рдп рднी рд╕ंрднाрд▓े। рдпрд╣ рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рд╕े рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рдЬुреЬे рд░рд╣े рддрдеा рд░ाрдЬрдиाрдпिрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЗрди्рджिрд░ा рдЧांрдзी рдХो рднी рдЕрдкрдиी рд╕ेрд╡ाрдПं рдк्рд░рджाрди рдХी। рд▓ेрдХिрди рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдЗрдирдХा рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рд╕े рдоोрд╣ рднंрдЧ рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЬрдирддा рджрд▓ рдХी рд╕рджрд╕्рдпрддा рд▓े рд▓ी। рдФрд░ рдЬрд▓्рдж рд╣ी рджेрд╡рдЧौреЬा рдХे рдЗрд╕्рддीрдлे рдХे рдмाрдж рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкрдж рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдХाрд░्рдпों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЗрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░ рдЧुрдЬрд░ाрд▓ рдХे рдкाрд╕ рд╢ाрд╕рди рдХा рднी рдЕрдиुрднрд╡ рдеा рдЬो рдЙрдирдХे рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рдЖрдпा।

рдоृрдд्рдпु 

рд╡े рд▓рдо्рдмे рд╕рдордп рд╕े рдбाрдпрд▓िрд╕िрд╕ рдкрд░ рдЪрд▓ рд░рд╣े рдеे। 19 рдирд╡рдо्рдмрд░ 2012 рдХो рдЫाрддी рдоें рд╕ंрдХ्рд░рдордг рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ें рд╣рд░िрдпाрдгा рд╕्рдеिрдд рдЧुрдб़рдЧाँрд╡ рдХे рдПрдХ рдк्рд░ाрдЗрд╡ेрдЯ рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рднрд░्рддी рдХрд░ाрдпा рдЧрдпा। рдЬрд╣ाँ рдЗрд▓ाрдЬ рдХे рджौрд░ाрди рд╣ी рдЙрдирдХी рд╣ाрд▓рдд рдЧिрд░рддी рдЪрд▓ी рдЧрдпी। 27 рдирд╡рдо्рдмрд░ 2012 рдХो рд╡े рдЕрдЪेрддाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЪрд▓े рдЧрдпे। рдХाрдлी рдХोрд╢िрд╢ों рдХे рдмाрдж рднी рдЙрди्рд╣ें рдмрдЪाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХा। рдЖрдЦिрд░рдХाрд░ 30 рдирд╡рдо्рдмрд░ 2012 рдХो рдЙрдирдХी рдЖрдд्рдоा рдиे рдЙрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рдЫोрдб़ рджिрдпा।

Sunday, 21 May 2017

H.D. Dev Gowda


рдкूрд░ा рдиाрдо - рд╣рд░рджрдирд╣рд▓्рд▓ी рдбोрдбे рдЧौреЬा рджेрд╡ рдЧौреЬा
рдЬрди्рдо -18 рдордИ 1933
рдЬрди्рдо рднूрдоि -  рд╣рд░рджрдирд╣рд▓्рд▓ी рдЧांрд╡, рд╣ाрд╕рди, рдХрдиाрд░्рдЯрдХ
рдкिрддा - рдбोрдбे рдЧोрд╡рдб़ा
рдоाрддा - рджेрд╡рдЕрдо्рдоा

рдЬрди्рдо

рдПрдЪ.рдбी. рджेрд╡рдЧौреЬा' рдХा рдЬрди्рдо 18 рдордИ, 1933 рдХो рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХे рд╣рд░рджрди рд╣рд▓्рд▓ी рдЧ्рд░ाрдо рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХा рдкूрд░ा рдиाрдо рд╣рд░рджрди рд╣рд▓्рд▓ी рдбोрдбेрдЧौреЬा рджेрд╡рдЧौреЬा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рд╢्рд░ी рджोрдб्рдбे рдЧौреЬा рддрдеा рдоाрддा рдХा рдиाрдо рджेрд╡рдо्рдпा рдеा।

рд╢िрдХ्рд╖ा

 рд╢्рд░ीрдорддी рдПрд▓.рд╡्рд╣ी. рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ, рд╣рд╕рди, рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕िрд╡िрд▓ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдоें рдбिрдк्рд▓ोрдоा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХिрдпा рдеा।

рдкрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди

 рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЪिрдирдо्рдоा рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЪाрд░ рдкुрдд्рд░ рд╣ैं – рдПрдЪ.рдбी. рдмाрд▓рдХृрд╖्рдг рдЧौреЬा, рдПрдЪ.рдбी. рд░ेрд╡рди्рдиा, рдбा. рдПрдЪ.рдбी. рд░рдоेрд╢ рдФрд░ рдПрдЪ.рдбी. рдХुрдоाрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ैं। рдЙрдирдХी рджो рдкुрдд्рд░िрдпां рднी рд╣ैं рдЬिрдирдХा рдиाрдо рдПрдЪ.рдбी. рдЕрдиुрд╕ुрдЗрдпा рдФрд░ рдПрдЪ.рдбी. рд╢ैрд▓рдЬा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рдПрдЪ.рдбी. рдХुрдоाрд░рд╕्рд╡ाрдоी рдХрдиाрд░्рдЯрдХ рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рд░рд╣ рдЪुрдХे рд╣ैं।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рдЧौреЬा рдиे рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдЫोрдЯी рдЙрдо्рд░ рдоें рдХी। рд╡े рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж 20 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें  рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЖ рдЧрдП। рд╡े рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдХрд░ рд╕рди 1962 рддрдХ рдкाрд░्рдЯी рдХे рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рд░рд╣े। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдиाрд░्рдЯрдХ рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рджрд▓ीрдп рдЙрдо्рдоीрджрд╡ाрд░ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़ा рдФрд░ рдЬीрдд рджрд░्рдЬ рдХी। рд╡े рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें 1972-1976 рддрдХ рдФрд░ 1976-1977 рддрдХ рд╡िрдкрдХ्рд╖ рдХे рдиेрддा рд░рд╣े। рд╕рди 1975 рдоें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ीрдорддी рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдЧाрдпे рдЧрдП рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рд╡े 18 рдорд╣ीрдиे рдЬेрд▓ рдоें рд░рд╣े। рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдХिрддाрдмें рдкрдв़рдХрд░ рдФрд░ рдЙрд╕ рджौрд░ рдоें рдЬेрд▓ рдоें рдмंрдж рдиेрддाрдУं рд╕े рдмाрдд рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиा рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬ्рдЮाрди рдмрдв़ाрдпा। рдЗрд╕ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЙрдирдХा рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ рджोрдиों рд╣ी рдиिрдЦрд░े। 22 рдирд╡ंрдмрд░ 1982 рдХो рдЧौреЬा рдиे рдЫрдард╡ीं рд╡िрдзाрдирд╕рднा рд╕े рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рджे рджिрдпा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рд╕ाрддрд╡ीं рдФрд░ рдЖрдард╡ीं рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рд▓ोрдХрдиिрд░्рдоाрдг рд╡ рд╕िंрдЪाрдИ рдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рд╕िंрдЪाрдИ рдоंрдд्рд░ी рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдХे рджौрд░ाрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕िंрдЪाрдИ рдХी рдХрдИ рдирдИ рдпोрдЬрдиाрдПं рд╢ुрд░ू рдХीं। 1987 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоंрдд्рд░ीрдоंрдбрд▓ рдЫोрдб़ рджिрдпा рдФрд░ рд╕िंрдЪाрдИ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрд░्рдпाрдк्рдд рдзрди рджिрдП рдЬाрдиे рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा। 1989 рдоें рдЙрди्рд╣ें рд╣ाрд░ рдХा рд╕्рд╡ाрдж рдЪрдЦрдиा рдкрдбा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж 1991 рдоें рд╡рд╣ рд╣ाрд╕рди рд╕ंрд╕рджीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рд╕ंрд╕рдж рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╣ुрдП। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХे рд▓ोрдЧों рдЦाрд╕рддौрд░ рдкрд░ рдХिрд╕ाрдиों рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдПं рдЙрдаाрдиे рдоें рдЕрд╣рдо рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ। рдЖрдо рдЬрдирддा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЙрди्рд╣ें рд╕ंрд╕рдж рдоें рднी рд╕рднी рд╕े рдмрд╣ुрдд рд╕рдо्рдоाрди рдоिрд▓ा। рд╡рд╣ рджो рдмाрд░ рдЬрдирддा рджрд▓ рдХे рдиेрддा рдмрдиे। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдЬрдирддा рджрд▓ рдкाрд░्рдЯी рдХी рдУрд░ рд╕े рд╡िрдзाрдпрдХ рджрд▓ рдХे рдиेрддा рдЪुрдиे рдЧрдП рдФрд░ 11 рджिрд╕ंрдмрд░ 1994 рдХो рдХрдиाрд░्рдЯрдХ рдХे 14рд╡ें рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдкрджрднाрд░ рд╕ंрднाрд▓ा। 1996 рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХो рд▓ोрдХ рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд╣ाрд░ рдоिрд▓ी рдФрд░ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкीрд╡ी рдирд░рд╕िрдо्рд╣ाрд░ाрд╡ рдХो рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджेрдиा рдкрдб़ा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдПрдЪ.рдбी. рджेрд╡рдЧोрд╡рдб़ा рджेрд╢ рдХे 11рд╡ें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдирдиे рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा। рд╡рд╣ 1 рдЬूрди 1996 рд╕े 21 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1997 рддрдХ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░рд╣े।
рд╕ाрдоाрди्рдп рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧीрдп рдХृрд╖рдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рд╕ंрдмंрдз рдПрдЪ.рдбी. рджेрд╡рдЧौреЬा рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдкрд░ рд╕ाрдл рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╕िрдж्рдзांрддों рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЪेрдд рд░рд╣рддे рдеे рдФрд░ рдХिрд╕ाрдиों рдХी рдкрд░ेрд╢ाрдиिрдпों рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХा рдоोрд▓ рднрд▓ी-рднांрддि рд╕рдордЭрддे рдеे।

Sunday, 14 May 2017

Atal Bihari Vajpayee


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी
рдЬрди्рдо -25 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1924
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░
рдкिрддा - рдХृрд╖्рдгा рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी
рдоाрддा - рдХृрд╖्рдгा рджेрд╡ी

рдЬрди्рдо

рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी' рдХा рдЬрди्рдо 25 рджिрд╕ंрдмрд░ 1924 рдИреж рдХो рднाрд░рдд рдХे рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕्рдеिрдд рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рд╢िंрджे рдХी рдЫाрд╡рдиी рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрдирдХे рдкिрддा рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдоें рд╣ी рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рдеे। рдЕрдЯрд▓рдЬी рдХे рджाрджा рдкंреж рд╢्рдпाрдо рд▓ाрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдЬाрдиे-рдоाрдиे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рд╡िрдж्рд╡ाрди рдеे।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдиे рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рдмाрд░ा рдЧोрд░рдЦी рдХे рдЧोрд░рдЦी рдЧ्рд░ाрдо рдХी рдЧрд╡рд░्рдирдоेंрдЯ рд╣ाрдпрд░рд╕ेрдХрдг्рдб्рд░ी рд╕्рдХूрд▓ рд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░рд╣рдг рдХी рдеी। рдмाрдж рдоें рд╡े рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рд╡िрдХ्рдЯोрд░िрдпा рдХॉрд▓ेрдЬ (рдЕрднी рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдмाрдИ рдХॉрд▓ेрдЬ) рдЧрдпे рдФрд░ рд╣िंрджी, рдЗंрдЧ्рд▓िрд╢ рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдбिрд╕्рдЯिंрдХ्рд╢рди рд╕े рдкाрд╕ рд╣ुрдП। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХाрдирдкूрд░ рдХे рджрдпाрдиंрдж рдПंрдЧ्рд▓ो-рд╡ैрджिрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ рд╕े рдкोрд▓िрдЯिрдХрд▓ рд╕ाрдЗंрд╕ рдоें рдЕрдкрдиा рдкोрд╕्рдЯ рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрд╢рди рдПрдо.рдП рдоें рдкूрд░ा рдХिрдпा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рдЙрди्рд╣ें рдлрд░्рд╕्рдЯ рдХ्рд▓ाрд╕ рдбिрдЧ्рд░ी рд╕े рднी рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди


рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рдХे рдЖрд░्рдп рдХुрдоाрд░ рд╕рднा рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпे, рд╡े рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЖрд░्рдп рд╕рдоाрдЬ рдХी рдпुрд╡ा рд╢рдХ्рддि рдоाрдиे рдЬाрддे рдеे। рдФрд░ 1944 рдоें рд╡े рдЙрд╕рдХे рдЬрдирд░рд▓ рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рднी рдмрдиे। 1939 рдоें рдПрдХ рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡рдХ рдХी рддрд░рд╣ рд╡े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡рдХ рд╕ंрдШ (рдЖрд░рдПрд╕рдПрд╕) рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдпे। рдФрд░ рд╡рд╣ा рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЖрдк्рдЯे рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдХрд░, рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1940-44 рдХे рджрд░्рдоिрдпाрди рдЖрд░рдПрд╕рдПрд╕ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХैंрдк рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд▓िрдпा рдФрд░ 1947 рдоें рдЖрд░рдПрд╕рдПрд╕ рдХे рдлुрд▓ рдЯाрдЗрдо рд╡рд░्рдХрд░ рдмрди рдЧрдпे। рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी рднाрд░рдд рдХे 10 рд╡े рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╣ै। рд╡े рдкрд╣рд▓े 1996 рдоें 13 рджिрди рддрдХ рдФрд░ рдлिрд░ 1998 рд╕े 2004 рддрдХ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे рд░рд╣े। рд╡े рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी (рдмीрдЬेрдкी) рдХे рдиेрддा рд╣ै, рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдмाрд╣рд░ рдХे рдЗंрд╕ाрди рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХी рдкांрдЪ рд╕ाрд▓ рддрдХ рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡े рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд▓ोрдХрд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ो рдоें рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдЬी рдиे рдиौ рдмाрд░ рдЬीрдд рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी рд╣ै। рдЬрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡ाрд╕्рде рд╕рдорд╕्рдпा рдХे рдЪрд▓рддे рд░ाрдЬрдиीрддी рд╕े рд╕рди्рдпाрд╕ рд▓े рд▓िрдпा рдеा рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे 2009 рддрдХ рд▓рдЦрдирдК, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╕ंрд╕рдж рднрд╡рди рдХी рд╕рджрд╕्рдп рдмрдирдХрд░ рднी рд╕ेрд╡ा рдХी рд╣ै। рд╡ाрдЬрдкेрдпी рднाрд░рддीрдп рдЬрди рд╕ंрдШ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рджрд╕्рдп рднी рд╣ै। рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рд╕рди् 1977 рд╕े 1979 рддрдХ рд╡िрджेрд╢ рдорди्рдд्рд░ी рднी рд░рд╣े рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ों рдоें рднाрд░рдд рдХी рдЫрд╡ि рдХो рдиिрдЦाрд░ा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕рдн्рдпрддा, рд░ाрдЬрдзрд░्рдо, рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдХी рдЗрдирдХो  рдЧрд╣рд░ी рд╕рдордЭ рд╣ै। рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЬрд╣ां рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдФрд░ рдЪीрди рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд╕ुрдзाрд░рдиे рд╣ेрддु рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рдХрджрдо рдЙрдаाрдП рд╡рд╣ीं рдЕंрддрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рджрд╡ाрдмों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЧрд╣рд░ी рдХूрдЯрдиीрддि рддрдеा рджृрдв़ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП  рдкोрдХрд░рдг рдоें рдкрд░рдоाрдгु рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдХिрдП рддрдеा рдХाрд░рдЧिрд▓-рдпुрдж्рдз рдЬीрддा। рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рджिрдЧ्рдЧрдЬ рд░ाрдЬрдиेрддा, рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдоें рд╕ंрд╕ाрд░ рднрд░ рдоें рд╕рдоाрджृрдд рдХूрдЯрдиीрддिрдЬ्рдЮ, рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдЬрдирдиाрдпрдХ рдФрд░ рдХुрд╢рд▓ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдпे  рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рд╕рдХ्рд╖рдо рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдХрд╡ि рдФрд░ рд▓ेрдЦрдХ рднी рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡िрднिрди्рди рд╕ंрд╕рджीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдоंрдбрд▓ों рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी рддрдеा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЗрди्рд╣ोंрдиे  рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдХी рдпाрдд्рд░ाрдПं рдХी рд╣ैं рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдХुрдЯрдиीрддि рддрдеा рд╡िрд╢्рд╡рдмंрдзुрдд्рд╡ рдХा рдШ्рд╡рдЬ рд▓рд╣рд░ाрдпा рд╣ै।

рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиाрдпें
 
рдоृрдд्рдпु рдпा рд╣рдд्рдпा,
рд╕ेрдХ्рдпुрд▓рд░ рд╡ाрдж,
рдЕрдорд░ рдЖрдЧ рд╣ै,
рдХैрджी рдХрд╡िрд░ाрдп рдХी рдХुрдг्рдбрд▓िрдпाँ,
рд╕ंрд╕рдж рдоें рддीрди рджрд╢рдХ,
рдмिрди्рджु рдмिрди्рджु рд╡िрдЪाрд░,
рдЕрдорд░ рдмрд▓िрджाрди,
рд░ाрдЬрдиीрддि рдХी рд░рдкрдЯीрд▓ी рд░ाрд╣ें,
рдХुрдЫ рд▓ेрдЦ: рдХुрдЫ рднाрд╖рдг, рдЗрдд्рдпाрджि।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░

рдкрдж्рдо рд╡िрднूрд╖рдг(1992)
рд▓ोрдХрдоाрди्рдп рддिрд▓рдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░(1994)
рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕ाрд╕ंрдж рдкुрд░рд╕्рдХाрд░(1994)
рднाрд░рдд рд░рдд्рди рдкंрдбिрдд рдЧोрд╡िंрдж рд╡рд▓्рд▓рдн рдкंрдд рдкुрд░рд╕्рдХाрд░(1994)
рдбी рд▓िрдЯ (рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рднोрдЬ рдоुрдХ्рдд рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп)(2015)
'рдл्рд░ेंрдб्рд╕ рдСрдл рдмांрдЧ्рд▓ाрджेрд╢ рд▓िрдмрд░ेрд╢рди рд╡ाрд░ рдЕрд╡ॉрд░्рдб', (рдмांрдЧ्рд▓ाрджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд)(2015)
рднाрд░рддрд░рдд्рди рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд(2015)




Saturday, 13 May 2017

P.V. Narsimha Rao


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдкाрдоुрд▓ाрдкрддि рд╡ेंрдХрдЯ рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡
рдЬрди्рдо - 28 рдЬूрди, 1921
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рд╡рди्рдЧाрд░ा, рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢
рдоृрдд्рдпु - 23 рджिрд╕рдо्рдмрд░, 2004
рдкिрддा - рдкी. рд░ंрдЧा рд░ाрд╡
рдоाрддा - рд░ुрдХ्рдоिрдиिрдЕрдо्рдоा

рдЬрди्рдо

рдкी.рд╡ी. рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡' рдХा рдкूрд░ा рдиाрдо рдиाрдо рдкाрдоुрд▓ाрдкрддि рд╡ेंрдХрдЯ рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рд╣ै। рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо 28 рдЬूрди, 1921 рдоें рдХрд░ीрдордирдЧрд░, рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдкी. рд░ंрдЧा рд░ाрд╡ рдФрд░ рдоाрддा рд░ुрдХ्рдоिрдиिрдЕрдо्рдоा рдХृрд╖рдХ рдеे।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд░ीрдордирдЧрд░ рдЬिрд▓े рдХे рднीрдорджेрд╡ाрд░ाрдкрд▓्рд▓ी рдоंрдбрд▓ рдХे рдХрдЯрдХुрд░ु рдЧाँрд╡ рдоें рдкूрд░ी рдХी рдеी, рд╡рд╣ाँ рд╡े рдЕрдкрдиे рд░िрд╢्рддेрджाрд░ рдЧрдм्рдмेрддा рд░ाрдзाрдХिрд╢рди рд░ाрд╡ рдХे рдШрд░ рдоें рд░рд╣рддे рдеे рдФрд░ рдУрд╕्рдоाрдиिрдпा рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдХे рдЖрд░्рдЯ्рд╕ рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рдмैрдЪрд▓рд░ рдбिрдЧ्рд░ी рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрдврддे рдеे। рдмाрдж рдоें рд╡े рд╣िрд╕्рд▓ोрдк рдХॉрд▓ेрдЬ рдкрдврдиे рдХे рд▓िрдП рдЧрдпे, рдЬो рдЕрдм рдиाрдЧрдкुрд░ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдХे рдЕрдзीрди рдЖрддा рд╣ै। рд╡рд╣ाँ рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ॉ рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░ рдбिрдЧ्рд░ी рдкूрд░ी рдХी рдеी। рд░ाрд╡ рдХी рдоाрддृрднाрд╖ा рддेрд▓рдЧु рдеी рдФрд░ рдорд░ाрдаी рднाрд╖ा рдкрд░ рднी рдЙрдирдХी рдЕрдЪ्рдЫी-рдЦाрд╕ी рдкрдХреЬ рдеी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рджूрд╕рд░ी рдЖрда рднाрд╖ाрдУ (рд╣िंрджी, рдУрд░िрдпा, рдмंрдЧाрд▓ी, рдЧुрдЬрд░рддी, рдХрди्рдиреЬ, рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рддрдоिрд▓ рдФрд░ рдЙрд░्рджू рднाрд╖ा) рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╡े рдЗंрдЧ्рд▓िрд╢, рдл्рд░ेंрдЪ, рдЕрд░рдмिрдХ, рд╕्рдкेрдиिрд╢, рдЬрд░्рдорди рдФрд░ рдкрд░्рд╢िрдпрди рднाрд╖ा рднी рдмोрд▓ рд▓ेрддे рдеे।

рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рдПрдХ рд╕рдХ्рд░ीрдп рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдеे рдФрд░ рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП। рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рд░ाрд╡ рдиे рдкрд╣рд▓े рдЖрди्рдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдФрд░ рдлिрд░ рдмाрдж рдоें рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдХрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрднाрдЧों рдХा рдХाрд░्рдпрднाрд░ рд╕ंрднाрд▓ा। рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рд╕рди 1962 рд╕े 64 рддрдХ рд╡े рдХाрдиूрди рдПрд╡ं рд╕ूрдЪрдиा рдоंрдд्рд░ी, рд╕рди 1964 рд╕े 67 рддрдХ рдХाрдиूрди рдПрд╡ं рд╡िрдзि рдоंрдд्рд░ी, рд╕рди 1967 рдоें рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдПрд╡ं рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдоंрдд्рд░ी рдФрд░ рд╕рди 1968 рд╕े 1971 рддрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ी рд░рд╣े। рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рд╕рди 1971 рд╕े 1973 рддрдХ рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рднी рд░рд╣े। рд╡े рд╕рди 1957 рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╕рди 1977 рддрдХ рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдФрд░ рд╕рди 1977 рд╕े 1984 рддрдХ рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд░рд╣े рдФрд░ рджिрд╕ंрдмрд░ 1984 рдоें рд░ाрдордЯेрдХ рд╕ीрдЯ рд╕े рдЖрдард╡ीं рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиे рдЧрдП। рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЙрдирдХे рд╡िрд╡िрдз рдЕрдиुрднрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЙрди्рд╣ें рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдЧृрд╣, рд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдЬैрд╕े рдоंрдд्рд░ाрд▓рдпों рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рд╕ौंрдкी рдЧрдпी। рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ 14 рдЬрдирд╡рд░ी 1980 рд╕े 18 рдЬुрд▓ाрдИ 1984 рддрдХ рд╡िрджेрд╢ рдоंрдд्рд░ी, 19 рдЬुрд▓ाрдИ 1984 рд╕े 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1984 рддрдХ рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рдПрд╡ं 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1984 рд╕े 25 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 1985 рддрдХ рднाрд░рдд рдХे рд░рдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ी рд░рд╣े। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоाрдирд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╡िрдХाрд╕ рдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рдиे рд╕рдХ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ рд╕ंрди्рдпाрд╕ рд╕ा рд▓े рд▓िрдпा рдеा рдкрд░ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХी рд╣рдд्рдпा рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХी рдХिрд╕्рдордд рдкрд▓рдЯी рдФрд░ рд╡े рдПрдХाрдПрдХ рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рдХेंрдж्рд░рдмिंрджु рдмрди рдЧрдП। рд╕рди 1991 рдХे рд▓ोрдХрд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдиे рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ीрдЯों рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░्рдг рдмрд╣ुрдордд рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдирд░рд╕िंрд╣ рд░ाрд╡ рдХो рдЕрд▓्рдкрдордд рд╕рд░рдХाрд░ рдЪрд▓рдиे рдХी реЫिрдо्рдоेрджाрд░ी рд╕ौंрдкी рдЧрдпी। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд░ाрд╡ рдиेрд╣рд░ु-рдЧाँрдзी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдмाрд╣рд░ рдкрд╣рд▓े рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдкूрд░े рдкांрдЪ рд╕ाрд▓ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рд╡े рдкрд╣рд▓े рджрдХ्рд╖िрдг-рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рднी рдеे।

рдоृрдд्рдпु

9 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 2004 рдХो рд░ाрд╡ рдХो рд╣ाрд░्рдЯ рдЕрдЯैрдХ рдЖрдпा рдеा рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рддुрд░ंрдд рдмाрдж рдЙрди्рд╣ें рдСрд▓ рдЗंрдбिрдпा рдЗंрд╕्рдЯिрдЯ्рдпूрдЯ рдСреЮ рдоेрдбिрдХрд▓ рд╕ाрдЗंрд╕ рдоें рднрд░्рддी рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рднрд░्рддी рдХрд░рдиे рдХे 14 рджिрдиों рдмाрдж 83 рд╕ाрд▓ рдХी рдЖрдпु 23 рджिрд╕рдо्рдмрд░ рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕंрддिрдо рд╕ांрд╕े рд▓ीं।

Thursday, 4 May 2017

Chandra Shekhar


 рдкूрд░ा рдиाрдо - рдЪрди्рдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рд╕िंрд╣
рдЬрди्рдо - 17 рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1927
рдЬрди्рдорд╕्рдеाрди - рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдмрд▓िрдпा рдЬिрд▓े рдоें рд╕्рдеिрдд рдЗрдм्рд░ाрд╣िрдордкрдд्рддी рдЧांрд╡
рдоृрдд्рдпु - 8 рдЬुрд▓ाрдИ, 2007


рдЬрди्рдо

рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо 17 рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1927 рдоें рдкूрд░्рд╡ी рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдмрд▓िрдпा рдЬिрд▓े рдХे рдЗрдм्рд░ाрд╣िрдордкрдд्рддी рдЧांрд╡ рдХे рдПрдХ рдХृрд╖рдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा।


рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЗрдирдХी рд╕्рдХूрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рднीрдордкुрд░ा рдХे рд░ाрдо рдХрд░рди рдЗрдг्рдЯрд░ рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рд╣ुрдИ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1951 рдоें рдПрдо рдП рдбिрдЧ्рд░ी рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдХिрдпा। рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдПрдХ "рдлाрдпрд░рдм्рд░ाрди्рдб" рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рд░ाрдЬрдиीрддी рдоें рд╡े рдЬрд▓्рджी рдЙрдд्рддेрдЬिрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЗंрд╕ाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ै। рдбॉ. рд░ाрдо рдордиोрд╣рд░ рд▓ोрд╣िрдпा рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрд╢рди рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХрд░िрдпрд░ рдХी рд╢ुрд░ुрд╡ाрдд рдХी рдеी।

рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рд░ाрдЬрдиीрддि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХी рдкреЭाрдИ рдкूрд░ी рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╣ी рд╡рд╣ рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी рдЖंрджोрд▓рди рд╕े рдЬुреЬ рдЧрдП рдеे। рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдк्рд░рдЬा рд╕ोрд╢рд▓िрд╕्рдЯ рдкाрд░्рдЯी, рдмрд▓्рд▓िрдпा рд╕े рд╡े рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ुрдП। рдПрдХ рд╕ाрд▓ рдХे рднीрддрд░ рд╣ी, рдЙрдирдХी рдиिрдпुрдХ्рддी рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдоें PSP рдХे рдЬॉрдЗंрдЯ рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рдХी рдЧрдпी। 1955-56 рдоें рд╡े рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдкाрд░्рдЯी рдХे рдЬрдирд░рд▓ рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдмрдиे। 1962 рдоें рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд░ाрдЬ्рдп рд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рд╕े рдЙрдирдХा рд╕ंрд╕рджीрдп рдХрд░िрдпрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ। рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХрд░िрдпрд░ рдХे рд╢ुрд░ुрд╡ाрддी рджिрдиों рдоें рд╡े рдЖрдЪाрд░्рдп рдирд░ेंрдж्рд░ рджेрд╡ рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рдиे рд▓рдЧे рдеे। 1962 рд╕े 1967 рддрдХ рд╢ेрдЦрд░ рдХा рд╕ंрдмंрдз рд░ाрдЬ्рдп рд╕рднा рд╕े рдеा। рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЖрдиी-рдмाрдиी рдХी рдШोрд╖рдгा рдХी рдЧрдпी рдеी, рддрдм рдЙрди्рд╣ें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХा рд░ाрдЬрдиेрддा рдоाрдиा рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рдкुрд▓िрд╕ рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХрд░ рдкрдЯिрдпाрд▓ा рдЬेрд▓ рднी рднेрдЬा рдеा। рдЬेрд▓ рдоें рдмिрддाрдпे рд╕рдордп рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣िंрджी рдоें рдПрдХ рдбाрдпрд░ी рд▓िрдЦी рдеी рдЬो рдмाрдж рдоें ‘рдоेрд░ी рдЬेрд▓ рдбाрдпрд░ी’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ। ‘рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХी рдЧрддिрд╢ीрд▓рддा’ рдЙрдирдХे рд▓ेрдЦрди рдХा рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╕ंрдХрд▓рди рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрд╢ рдХी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ 6 рдЬрдирд╡рд░ी 1983 рд╕े 25 рдЬूрди 1983 рддрдХ рджрдХ्рд╖िрдг рдХे рдХрди्рдпाрдХुрдоाрд░ी рд╕े рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд░ाрдЬрдШाрдЯ (рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдХी рд╕рдоाрдзि) рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ 4260 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рдоैрд░ाрдерди рджूрд░ी рдкैрджрд▓ (рдкрджрдпाрдд्рд░ा) рддрдп рдХी рдеी। рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рдкрджрдпाрдд्рд░ा рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдеा – рд▓ोрдЧों рд╕े рдоिрд▓рдиा рдПрд╡ं рдЙрдирдХी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рд╕рдордЭрдиा। рдЪंрдж्рд░ рд╢ेрдЦрд░ рд╕ोрд╢рд▓िрд╕्рдЯ рдкाрд░्рдЯी рдХे рдоुрдЦ्рдп рд░ाрдЬрдиेрддा рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмैंрдХो рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрдХрд░рдг рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рд╣ै। рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े 1967 рдоें рд╡े рд▓ोрдХ рд╕рднा рдоें рджाрдЦिрд▓ рд╣ुрдП рдеे। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд░рд╣рддे рд╣ुрдП, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдмाрд░ рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рдФрд░ рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдпो рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХी рдеी। рдЗрд╕ рд╡рдЬрд╣ рд╕े 1975 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрдиा рдкреЬा рдеा। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдгрд╡рд╢ рдЖрдиी-рдмाрдиी рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЧिрд░рдл्рддाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЖрдиी-рдмाрдиी рдХे рддुрд░ंрдд рдмाрдж, рдЪंрдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ 1977 рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрди рдЧрдпे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдкрд╣рд▓ी рдЕрдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рд╕рд░рдХाрд░ рдмрдиाрдпी। рдЬिрд╕рдоे рдЙрди्рд╣ें рд╕рдлрд▓рддा рднी рдоिрд▓ी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╕ंрд╕рджीрдп рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдиे рдХाрдлी рдЕрдЪ्рдЫा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рдФрд░ рдлिрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоोрд░ाрд░ी рджेрд╕ाрдИ рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╕ंрдЧрдарди рднी рдмрдиाрдпा। 1988 рдоें рдпрд╣ рдкाрд░्рдЯी рджूрд╕рд░ी рдкाрд░्рдЯिрдпों рдоें рдоिрд▓ рдЧрдпी рдФрд░ рдлिрд░ рд╡्рд╣ी.рдкी. рд╕िंрд╣ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдПрдХ рдирдпी рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рдЪंрдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рдиे рд╕ंрдЧрдаिрдд рд╣ोрдХрд░, рдЬрдирддा рджрд▓ рд╕ोрд╢рд▓िрд╕्рдЯ рдиाрдо рдХे рдкाрд░्рдЯी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдлिрд░ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े, рд╡िрд╢ेрд╖рддः рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рд╡े рдирд╡рдо्рдмрд░ 1990 рдоें рд╡्рд╣ी.рдкी. рд╕िंрд╣ рдХी рдЬрдЧрд╣ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рдЪंрдж्рд░ рд╢ेрдЦрд░ рд╕ाрдд рдорд╣ीрдиो рддрдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рднी рдмрдиे рдеे, рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдХे рдмाрдж рд╡े рджुрд╕рд░े рд╕рдмрд╕े рдХрдо рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдеे। рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдбिрдлेрди्рд╕ рдФрд░ рд╣ोрдо рдЕрдлेрдпрд░्рд╕ рдХे рдХाрд░्рдпो рдХो рднी рд╕ंрднाрд▓ा рдеा। рдЙрдирдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें 1990-91 рдХा рдЦाреЬी рдпुрдж्рдз рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрдирдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдкूрд░ा рдмрдЬрдЯ рднी рдкेрд╢ рдирд╣ी рдХрд░ рдкाрдпी рдеी рдХ्рдпोрдХि рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдЙрдирдХा рд╕ाрде рджेрдиे рд╕े рдордиा рдХрд░ рджिрдпा рдеा। 1991 рдХी рдмрд╕ंрдд рдЛрддू рдоें рднूрддрдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдиे рджुрд╕рд░े рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓ेрдиे рдХी рдаाрдиी рдеी। рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдЪрд▓рддे 6 рдоाрд░्рдЪ 1991 рдоें рд╣ी рдЪंрдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рдиे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा рдеा।


рдоृрдд्рдпु

рд╢ेрдЦрд░рдЬी рдХो рдорд▓्рдЯिрдкрд▓ рдоाрдпрд▓ोрдоा, рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд▓ाрдЬ्рдоा рдХोрд╖ рдХैंрд╕рд░ рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХो рдЗрд╕ рд░ोрдЧ рдХे рдЗрд▓ाрдЬ рд╣ेрддु рдЧंрднीрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдЕрдкोрд▓ो рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें рднрд░्рддी рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЙрдирдХे 80 рд╡े рдЬрди्рдорджिрди рдХे рдПрдХ рд╣рдл्рддे рдмाрдж рд╣ी 8 рдЬुрд▓ाрдИ 2007 рдХो рдЪंрдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी рдеी।

Wednesday, 3 May 2017

V.P. Singh


рдкूрд░ा рдиाрдо - рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣
рдЬрди्рдо -25 рдЬूрди 1931
рдЬрди्рдорд╕्рдеाрди - рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢
рдоृрдд्рдпु - 27 рдирд╡ंрдмрд░ 2008
рдкिрддा - рд░ाрдЬा рдмрд╣ाрджुрд░ рд░ाрдп рдЧोрдкाрд▓ рд╕िंрд╣

 
рдЬрди्рдо

рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣ рдХा рдЬрди्рдо 25 рдЬूрди 1931 рдоें рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХे рдПрдХ рд╕рдоृрдж्рдз рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣ рдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рд░ाрдЬा рдмрд╣ाрджुрд░ рд░ाрдп рдЧोрдкाрд▓ рд╕िंрд╣ рдеा। рдЙрдирдХा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоंрджा рдХी рдЬाрдЧीрд░рджाрд░ी рдкрд░ рд░ाрдЬ рдХрд░рддा рдеा।


рд╢िрдХ्рд╖ा

рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣ рдиे рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдФрд░ рдкूрдиा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдеा। рд╡рд╣ 1947-1948 рдоें рдЙрджрдп рдк्рд░рддाрдк рдХॉрд▓ेрдЬ, рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдХी рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдпूрдиिрдпрди рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд░рд╣े। рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣ рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХी рд╕्рдЯूрдбेंрдЯ рдпूрдиिрдпрди рдоें рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖ рднी рдеे। 25 рдЬूрди 1955 рдХो рд╢्рд░ीрдорддी рд╕ीрддा рдХुрдоाрд░ी рд╕े рдЙрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ुрдЖ рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рджो рдмेрдЯे рд╣ैं।

 
рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рд╕िंрд╣ рдХा рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд╕рдлрд░ рдпुрд╡ाрдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ो рдЧрдпा рдеा।рд╕рдоृрдж्рдз рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ें рдЬрд▓्рджी рд╣ी рд╕рдлрд▓рддा рдоिрд▓ рдЧрдИ। рдЬрд▓्рдж рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдк्рд░рддाрдк рднाрд░рддीрдп рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ो рдЧрдП рдеे। рд╕рди 1961 рдоें рд╡рд╣ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдкрд╣ुंрдЪे। рд╡े 9 рдЬूрди 1980 рд╕े 28 рдЬूрди 1982 рддрдХ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рд░рд╣े рд▓ेрдХिрди рдЬрд▓्рджी рд╣ी рд╡рд╣ 29 рдЬрдирд╡рд░ी 1983 рд╕े рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдоंрдд्рд░ी рдмрди рдЧрдП। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд╡рд╣ 16 рдЬुрд▓ाрдИ 1983 рд╕े  рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдФрд░ 31 рджिрд╕ंрдмрд░ 1984 рдХो  рджेрд╢ рдХे рд╡िрдд्рддрдоंрдд्рд░ी рднी рдмрдиे। рдЗрд╕ी рдмीрдЪ рдЙрдирдХा рдЯрдХрд░ाрд╡ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рд╕े рд╣ो рдЧрдпा। рдмोрдлोрд░्рд╕ рддोрдк рдШोрдЯाрд▓े рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдЫрд╡ि рдмेрд╣рдж рдЦрд░ाрдм рд╣ो рдЧрдИ рдЬिрд╕рдХा рд╡ी.рдкी. рд╕िंрд╣ рдиे рдкूрд░ा рдлाрдпрджा рдЙрдаाрдпा।1989 рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдХो рднाрд░ी рдХ्рд╖рддि рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкреЬा рд▓ेрдХिрди рд╡ी.рдкी рд╕िंрд╣ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдоोрд░्рдЪें рдХो рдмрд╣ुрдордд рдоिрд▓ा рдФрд░ рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдФрд░ рд╡ाрдорджрд▓ों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХा рдкрдж рд╣ाрд╕िрд▓ рдХिрдпा।

 
рдоृрдд्рдпु

рдХाрдлी рд╕рдордп рддрдХ рдмрд╣ुрдд рд╕े рдмीрдоाрд░िрдпों рд╕े рдШिрд░рдиे рдХे рдмाрдж рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдЕрдкोрд▓ो рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ рдоें 27 рдирд╡рдо्рдмрд░ 2008 рдХो рдЙрдирдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ुрдИ рдеी। рд╡рд╣ рдХाрдлी рд╕рдордп рд╕े рдЧुрд░्рджे рдХी рдмीрдоाрд░ी рд╕े рдкीреЬिрдд рдеे। рдЕрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдоें рдЧंрдЧा рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рдкрд░ 29 рдирд╡рдо्рдмрд░ 2008 рдХो рдЙрдирдХा рдЕंрддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЙрдирдХे рдмेрдЯे рдЕрдЬेрдп рд╕िंрд╣ рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा।

Tuesday, 2 May 2017

Rajiv Gandhi


рдкूрд░ा рдиाрдо - рд░ाрдЬीрд╡ рдлिрд░ोрдЬ рдЧांрдзी
рдЬрди्рдо - 20 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1944
рдЬрди्рдорд╕्рдеाрди - рдмрдо्рдмрдИ
рдоृрдд्рдпु - 21 рдордИ, 1991
рдкिрддा - рдлिрд░ोрдЬ рдЧांрдзी
рдоाрддा - рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी

рдЬрди्рдо

рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдХा рдЬрди्рдо 20 рдЕрдЧрд╕्рдд 1944 рдХो рднाрд░рдд рдХे рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХे рджाрджा рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдиे рднाрд░рддрдХी рдЖреЫाрджी рдХी рд▓реЬाрдИ рдоें рдоुрдЦ्рдп рднूрдоिрдХा рдЕрджा рдХी рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рдЙрдирдХे рдоाрддा рдкिрддा рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд░рд╣рддे рдеे рдЕрддः рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдХा рдкाрд▓рди рдкोрд╖рдг рдЙрдирдХे рджाрджा рдХे рдШрд░ рдкрд░ рд╣ुрдЖ рдЬрд╣ाँ рдЙрдирдХी рдоाँ рд░рд╣рддी рдеीं।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдиे рдЕрдкрдиी рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрд╣рд░ाрджूрди рдХे рдорд╢рд╣ूрд░ рджूрди рд╕्рдХूрд▓ рд╕े рдкूрд░ी рдХी। рдЬрд╣ाँ рдорд╣ाрдиाрдпрдХ рдЕрдоिрддाрдн рдмрдЪ्рдЪрди рд╕े рдЗрдирдХी рдоिрдд्рд░рддा рд╣ुрдИ। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд▓ंрджрди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЯ्рд░िрдиिрдЯी рдХॉрд▓ेрдЬ рдФрд░ рдмाрдж рдоे рдХैंрдм्рд░िрдЬ рдоें рдЗंрдЬिрдиिрдпрд░िंрдЧ рдкрдвाрдИ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। 1965 рддрдХ рд╡े рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдоे рд░рд╣े। рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ोрдиे рдЕрдкрдиी рдЗंрдЬिрдиिрдпрд░िंрдЧ рдХी рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдирд╣ी рдХी। 1966 рдоे рд╡े рднाрд░рдд рд╡ाрдкрд╕ рдЖ рдЧрдпे। рдЙрд╕ рдЯाрдЗрдо рддрдХ рдЙрдирдХी рдоा рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрди рдЪुрдХी рдеी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд░ाрдЬीрд╡ рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдл्рд▓ाрдЗंрдЧ рдХ्рд▓рдм рд╕े рдкाрдпрд▓рдЯ рдХी рдЯ्рд░ैрдиिंрдЧ рд▓ी। рдФрд░ рдПрдХ рдХрдорд░्рд╢िрдпрд▓ рдПрдпрд░рд▓ाрдЗрди рдоें рдкाрдпрд▓рдЯ рдмрди рдЧрдП। рдЙрдирдХे рдЫोрдЯे рднाрдИ рд╕ंрдЬрдп рдЧांрдзी рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рдЪुрдХे рдеे рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдоाँ рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХे рднрд░ोрд╕ेрдоंрдж рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдмрди рдЧрдП। рд▓ंрджрди рдХी рдХैंрдм्рд░िрдЬ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдоें рдкрдв़рддे рд╣ुрдП рд░ाрдЬीрд╡ рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рдПрдХ рд▓рдб़рдХी рд╕े рд╣ुрдИ рдЬो рдЗрдЯрд▓ी рдХी рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ी рдеी рдФрд░ рдиाрдо рдеा рдПрдбрд╡िрдЧ рдПрди्рдЯोрдиिрдпा рдПрд▓्рдмीрдиा рдоाрдЗрдиो। рдпрд╣ी рд╡ो рд▓рдб़рдХी рд╣ै рдЬो рд╢ाрджी рдХे рдмाрдж рд╕ोрдиिрдпा рдЧांрдзी рдмрдирдХрд░ рднाрд░рдд рдЖрдИ।


рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдХोрдИ рд░ूрдЪि рдирд╣ीं рдеी рдФрд░ рд╡ो рдПрдХ рдПрдпрд░рд▓ाрдЗрди рдкाрдЗрд▓рдЯ рдХी рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддे рдеे। рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рдЬрдм рдЗрди्рджिрд░ा рдЧांрдзी рдХो рд╕рдд्рддा рдЫोрдб़рдиी рдкрдб़ी рдеी, рддрдм рдХुрдЫ рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬीрд╡ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡िрджेрд╢ рдоें рд░рд╣рдиे рдЪрд▓े рдЧрдП рдеे। рдкрд░ंрддु 1980 рдоें рдЕрдкрдиे рдЫोрдЯे рднाрдИ рд╕ंрдЬрдп рдЧांрдзी рдХी рдПрдХ рд╣рд╡ाрдИ рдЬрд╣ाрдЬ़ рджुрд░्рдШрдЯрдиा рдоें рдЕрд╕ाрдордпिрдХ рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдоाрддा рдЗрди्рджिрд░ा рдХो рд╕рд╣рдпोрдЧ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рди् 1982 рдоें рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдиे рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा। рд╡ो рдЕрдоेрдаी рд╕े рд▓ोрдХрд╕рднा рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдЬीрдд рдХрд░ рд╕ांрд╕рдж рдмрдиे рдФрд░ 31рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1984 рдХो рд╕िрдЦ рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЗрди्рджिрд░ा рдЧांрдзी рдХी рд╣рдд्рдпा рдХिрдП рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे рдФрд░ рдЕрдЧрд▓े рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ों рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдмрд╣ुрдордд рдкाрдХрд░ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे рд░рд╣े। рдЙрдирдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░िрдд्рд╡ рдХाрд▓ рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдж्рд╡ाрд░ा рдмोрдл़ोрд░्рд╕ рддोрдк рдХी рдЦрд░ीрджाрд░ी рдоें рд▓िрдП рдЧрдпे рдХिрдХрдмैрдХ (рдХрдоीрд╢рди - рдШूрд╕) рдХा рдоुрдж्рджा рдЙрдЫрд▓ा। рдЕрдЧрд▓े рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ рдФрд░ рд░ाрдЬीрд╡ рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкрдж рд╕े рд╣рдЯрдиा рдкрдб़ा।


рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпां

рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдФрд░ рдХुрд╢рд▓ рд░ाрдЬрдиेрддा рд╣ी рдирд╣ीं рдеे, рдЕрдкिрддु рд╕्рд╡рдк्рдирджृрд╖्рдЯा рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдеे । рд╕рдордп рд╕े рдкूрд░्рд╡ рднाрд░рдд рдХो 21рд╡ीं рд╕рджी рдоें рд▓े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЗрд╕ рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдиे рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рднाрд░рдд рдХा рдЬो рд╕рдкрдиा рджेрдЦा рдеा, рдЙрд╕рдоें рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рдоें рдЬ्рдЮाрди, рд╕ंрдЪाрд░, рд╕ूрдЪрдиा, рддрдХрдиीрдХी рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд╕ाрде рдоुрдЦ्рдпрдд: рдЙрд╕े рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЬोреЬрдиा рдеा । рд╡े рднाрд░рдд рдХो рдПрдХ рдЕрдХ्рд╖рдп рдКрд░्рдЬा рдХा рд╕्рдд्рд░ोрдд рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे । рдЙрдирдХी рдЗрд╕ рдирд╡ीрди рдХाрд░्рдпрд╢ैрд▓ी рдФрд░ рд╕ृрдЬрдиाрдд्рдордХрддा рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рднाрд░рдд рд╕ौрд░ рдКрд░्рдЬा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рджेрд╢ рдХे рдХोрдиे-рдХोрдиे рдоें рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рд╕े рдЬुреЬ рдЧрдпा рд╣ै । рдЖрдЬ рджेрд╢ рдХे рдШрд░-рдШрд░ рдоें рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдХी рд╣ी рджूрд░рджрд░्рд╢ी рд╕ोрдЪ рдХा рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै । рдЕрдкрдиी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдХे рддрд╣рдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рджेрд╢ों рдХी рдпाрдд्рд░ाрдПं рдХी । рднाрд░рдд рдХे рдЖрд░्рдеिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмреЭाрдпे । рдлिрд▓ीрд╕्рддीрдиी рд╕ंрдШрд░्рд╖, рд╕्рд╡ाрдкो рдЖрди्рджोрд▓рди, рдиाрдоीрдмिрдпा рдХी рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рдХा рд╕рдорд░्рдерди, рдЕрдл्рд░ीрдХी рдлрдг्рдб рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдоाрд▓े рдоें рд╣ुрдП рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рджрдорди, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рдХी рдЖрддंрдХрд╡ाрджी рд╕рдорд╕्рдпा рдкрд░ рдиिрд░्рднीрдХ рджृрд╖्рдЯि рд░рдЦрдиा, рд╣िрди्рдж рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рдоें рдЕрдоेрд░िрдХा рддрдеा рдкाрдХ рдХे рдмреЭрддे рд╕ाрдорд░िрдХ рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдкрд░ рдЕंрдХुрд╢ рд▓рдЧाрдиा, рдпрд╣ рдЙрдирдХी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпां рд╣ैं ।


рдоृрдд्рдпु

21 рдордИ, 1991 рдХो рдордж्рд░ाрд╕ рд╕े 50 рдХिрдоी. рджूрд░ рд╕्рдеिрдд рд╢्рд░ी рдкेрд░ुंрдмुрджुрд░ рдоें рдПрдХ рдЪुрдиाрд╡ рд╕рднा рдоें рд▓ोрдЧों рд╕े рд╣ाрд░ рд▓ेрддे рд╕рдордп рддрдоिрд▓ рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдиे рдЙрди्рд╣े рдПрдХ рдмрдо рд╡िрд╕्рдл़ोрдЯ рдоें рд╣рдд्рдпा рдХрд░ рджी।

Saturday, 29 April 2017

Chaudhary Charan Singh


рдиाрдо - рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣
рдЬрди्рдо рддिрдеि - 23 рджिрд╕рдо्рдмрд░, 1902.
рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди - рдиूрд░рдкुрд░ рдЧ्рд░ाрдо, рдоेрд░рда, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢.
рдоृрдд्рдпु - 29 рдордИ, 1987.
рдкिрддा - рдЪौрдзрд░ी рдоीрд░ рд╕िंрд╣
рдоाрддा - рд╢्рд░ीрдорддी рдиेрдд्рд░ा рдХौрд░

рдЬрди्рдо

рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдХा рдЬрди्рдо рдПрдХ рдЬाрдЯ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоेрдмाрдмूрдЧрдв़ рдЫाрд╡рдиी рдХे рдиिрдХрдЯ рдиूрд░рдкुрд░ рдЧांрд╡, рддрд╣рд╕ीрд▓ рд╣ाрдкुрдб़, рдЬрдирдкрдж рдЧाрдЬिрдпाрдмाрдж, рдХрдоिрд╢्рдирд░ी рдоेрд░рда рдоें рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рдЕрдирдЧрдв़ рдФрд░ рдлूрд╕ рдХे рдЫрдк्рдкрд░ рд╡ाрд▓ी рдордв़ैрдпा рдоें 23 рджिрд╕рдо्рдмрд░,1902 рдХो рд╣ुрдЖ। рдЗрдирдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрд▓्рд▓рднрдЧреЭ рдХे рд░ाрдЬा рдиाрд╣рд░ рд╕िंрд╣ рд╕े рдеा рдЬिрди्рд╣ोंрдиे 1887 рдХी рдХ्рд░ाрди्рддि рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рдиाрд╣рд░ рд╕िंрд╣ рдХो рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдЪाँрджрдиी рдЪौрдХ рдоें рдл़ाँрд╕ी рдкрд░ рдЪрдв़ा рджिрдпा рдеा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ों рдХे рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рд╕े рдмрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдиाрд╣рд░ рд╕िंрд╣ рдХे рд╕рдорд░्рдердХ рдФрд░ рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдХे рджाрджा рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдмुрд▓ंрджрд╢рд╣рд░ рдЬ़िрд▓े рдоें рдиिрд╖्рдХ्рд░рдордг рдХрд░ рдЧрдП।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдХो рдЖрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХा рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рддि рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд░ुрдЭाрди рд░рд╣ा। рдЙрдирдХी рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиूрд░рдкुрд░ рдоें рд╣ी рд╣ुрдИ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдоैрдЯ्рд░िрдХुрд▓ेрд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХा рджाрдЦिрд▓ा рдоेрд░рда рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рд╣ाрдИ рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдХрд░ा рджिрдпा рдЧрдпा। рд╕рди 1923 рдоें рдоें рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдиे рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕्рдиाрддрдХ рдХिрдпा рдФрд░ рджो рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рд╕рди 1925 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиे рдХрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдоें рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХी। рдЗрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЧрд░ा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े реШाрдиूрди рдХी рдкреЭाрдИ рдХी рдФрд░ рдлिрд░ рд╡िрдзि рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╕рди 1928 рдоें рдЧाрдЬ़िрдпाрдмाрдж рдоें рд╡рдХ़ाрд▓рдд рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░ рджिрдпा। рд╡рдХाрд▓рдд рдХे рджौрд░ाрди рд╡े рдЕрдкрдиी рдИрдоाрдирджाрд░ी, рд╕ाрдлрдЧोрдИ рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдпрдиिрд╖्рдаा рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиे рдЬाрддे рдеे। рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдЙрди्рд╣ीं рдоुрдХрджрдоों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рдеे рдЬिрдирдоें рдоुрд╡рдХ्рдХिрд▓ рдХा рдкрдХ्рд╖ рдЙрди्рд╣ें рди्рдпाрдпрдкूрд░्рдг рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рдеा।

рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди

1937 рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд╡े рдЫрдкрд░ौрд▓ी рд╕े рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЕрд╕ेंрдмрд▓ी рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиे рдЧрдпे рдеे рдФрд░ рдлिрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1946, 1952 рдФрд░ 1967 рдоें рдиिрд░्рд╡ाрдЪрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рднी рдХिрдпा। 1946 рдоें рдкंрдбिрдд рдЧोрд╡िंрдж рдмрд▓्рд▓рдн рдкрди्рдд рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рд╡े рд╕ंрд╕рджीрдп рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдмрдиे рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕े рд╡िрднाрдЧों рдоें рдХाрд░्рдпрд░рдд рдеे, рдЬैрд╕े рдХी рд░ेрд╡ेрди्рдпु, рдоेрдбिрдХрд▓, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕्рд╡ाрд╕्рде рд╡िрднाрдЧ, рди्рдпाрдп рдФрд░ рд╕ुрдЪрдиा рд╡िрднाрдЧ рдЗрдд्рдпाрджि। рдЬूрди 1951 рдоें рдЙрдирдХी рдиिрдпुрдХ्рддी рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХी рдЧрдпी рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рди्рдпाрдп рдФрд░ рд╕ुрдЪрдиा рд╡िрднाрдЧ рдХा рдЪाрд░्рдЬ рджिрдпा рдЧрдпा। рдмाрдж рдоें 1952 рдоें рдбॉ. рд╕ंрдкूрд░्рдгाрдиंрдж рдХे рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоें рд╡े рд░ेрд╡ेрди्рдпु рдФрд░ рдПрдЧ्рд░ीрдХрд▓्рдЪрд░ рдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1959 рдоें рдЬрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕्рддीрдлा рджिрдпा рддрдм рдЙрди्рд╣ें рд░ेрд╡ेрди्рдпु рдФрд░ рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯ рд╡िрднाрдЧ рдХा рдЪाрд░्рдЬ рджिрдпा рдЧрдпा। рд╢्рд░ी рд╕ी.рдмी. рдЧुрдк्рддा рдХी рдоिрдиिрд╕्рдЯ्рд░ी рдоें рд╡े рд╣ोрдо рдПंрдб рдПрдЧ्рд░ीрдХрд▓्рдЪрд░ рдоिрдиिрд╕्рдЯрд░ (1960) рдеे। рд╢्рд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдиे рд╢्рд░ीрдорддी рд╕ुрдЪेрддा рдХृрдкрд▓ाрдиी рдХी рдоिрдиिрд╕्рдЯ्рд░ी рдоें рдПрдЧ्рд░ीрдХрд▓्рдЪрд░ рдПंрдб рдлाрд░ेрд╕्рдЯ рдоंрдд्рд░ी (1962-63) рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рджेрд╢ рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी рдеी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдЧ्рд░ीрдХрд▓्рдЪрд░ рд╡िрднाрдЧ рдХो 1965 рдоें рдЫोреЬ рджिрдпा рдеा рдФрд░ 1966 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рдеाрдиिрдХ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╡िрднाрдЧों рдХा рдЪाрд░्рдЬ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा।
рд╡ो рдХिрд╕ाрдиों рдХे рдиेрддा рдоाрдиे рдЬाрддे рд░рд╣े рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬрдоींрджाрд░ी рдЙрди्рдоूрд▓рди рд╡िрдзेрдпрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдеा।  рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд╣िрдд рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1954 рдоें рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рднूрдоि рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХाрдиूрди рдХो рдкाрд░िрдд рдХрд░ाрдпा। рд╡ो 3 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1967 рдХो рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। 17 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1968 рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдХे рдкрдж рд╕े рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा। рдордз्рдпाрд╡рдзि рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдЪ्рдЫी рд╕рдлрд▓рддा рдоिрд▓ी рдФрд░ рджुрдмाрд░ा 17 рдл़рд░рд╡рд░ी 1970 рдХे рд╡े рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╡ो рдХेрди्рдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдЧृрд╣рдоंрдд्рд░ी рдмрдиे рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоंрдбрд▓ рдФрд░ рдЕрд▓्рдкрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। 1979 рдоें рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ी рдФрд░ рдЙрдкрдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХृрд╖ि рд╡ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╡िрдХाрд╕ рдмैंрдХ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। 28 рдЬुрд▓ाрдИ 1979 рдХो рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी рдкाрд░्рдЯिрдпों рддрдеा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ (рдпू) рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे। рд╢्рд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдиे рдмрд╣ुрдд рд╕े рдкрджों рдкрд░ рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдХे рд▓ोрдЧो рдХा рдЬीрдд рдЬिрддрдиे рдоें рднी рд╡े рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдП। рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╣рдоेрд╢ा рд╕े рд╣ी рдХрдаिрди рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ рдИрдоाрдирджाрд░ рдиेрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд╣рдЪाрдиे рдЬाрддे рд╣ै।

рдЕрдирдоोрд▓ рд╡िрдЪाрд░

1.рдЕрд╕рд▓ी рднाрд░рдд рдЧांрд╡ों рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै।

2. рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХी рдХोрдИ рд╕ीрдоा рдирд╣ीं рд╣ै рдЬिрд╕ рджेрд╢ рдХे рд▓ोрдЧ рдн्рд░рд╖्рдЯ рд╣ोंрдЧे рд╡ो рджेрд╢ рдХрднी, рдЪाрд╣े рдХोрдИ рднी рд▓ीрдбрд░ рдЖ рдЬाрдпे, рдЪाрд╣े рдХिрддрдиा рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫा рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рдЪрд▓ाрдУ … рд╡ो рджेрд╢ рддрд░рдХ्рдХी рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।

3. рдХिрд╕ाрдиों рдХी рджрд╢ा рд╕ुрдзрд░ेрдЧी рддो рджेрд╢ рд╕ुрдзрд░ेрдЧा।

4. рдЪौрдзрд░ी рдХा рдорддрд▓рдм, рдЬो рд╣рд▓ рдХी рдЪрдКँ рдХो рдзрд░ा рдкрд░ рдЪрд▓ाрддा рд╣ै।

5. рдХिрд╕ाрдиों рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдаीрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी рддрдм рддрдХ рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдЧрддि рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै।

6. рдХिрд╕ाрди рдЗрд╕ рджेрд╢ рдХा рдоाрд▓िрдХ рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рддाрдХрдд рдХो рднूрд▓ рдмैрдаा рд╣ै।

7. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рддрднी рд╕ंрдкрди्рди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬрдм рдЙрд╕рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдЙрди्рдирдпрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ो рддрдеा рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рдХ्рд░рдп рд╢рдХ्рддि рдЕрдзिрдХ рд╣ो।

8. рджेрд╢ рдХी рд╕рдоृрдж्рдзि рдХा рд░ाрд╕्рддा рдЧांрд╡ों рдХे рдЦेрддों рдПрд╡ं рдЦрд▓िрд╣ाрдиों рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै।

9. рдХिрд╕ाрдиों рдХी рдХ्рд░рдп рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рдмреЭрддी рддрдм рддрдХ рдФрдзोрдЧिрдХ рдЙрдд्рдкाрджों рдХी рдЦрдкрдд рднी рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै।

рдоृрдд्рдпु

29 рдордИ 1987 рдХो рдЗрдирдХा рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा।

Friday, 28 April 2017

Morarji Desai


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ
рдЬрди्рдо - 29 рдлрд░рд╡рд░ी 1896
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рднрджेрд▓ी, рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी
рдоृрдд्рдпु -10 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1995
рдкिрддा -  рд░рдгрдЫोрдб़рдЬी рджेрд╕ाрдИ

рдЬрди्рдо


рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХा рдЬрди्рдо 29 рдл़рд░рд╡рд░ी 1896 рдХो рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рднрджेрд▓ी рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХा рд╕ंрдмंрдз рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рд░рдгрдЫोрдб़рдЬी рджेрд╕ाрдИ рднाрд╡рдирдЧрд░ (рд╕ौрд░ाрд╖्рдЯ्рд░) рдоें рдПрдХ рд╕्рдХूрд▓ рдЕрдз्рдпाрдкрдХ рдеे। рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╕ाрдж (рдиिрд░ाрд╢ा рдПрд╡ं рдЦिрди्рдирддा) рд╕े рдЧ्рд░рд╕्рдд рд░рд╣рддे рдеे, рдЕрдд: рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХुрдПं рдоें рдХूрдж рдХрд░ рдЕрдкрдиी рдЗрд╣рд▓ीрд▓ा рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ी। рдкिрддा рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рддीрд╕рд░े рджिрди рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХी рд╢ाрджी рд╣ुрдИ рдеी।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा-рджीрдХ्рд╖ा рдоुंрдмрдИ рдХे рдПрд▓рдлिंрд╕्рдЯрди рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рд╣ुрдИ рдЬो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХाрдл़ी рдорд╣ंрдЧा рдФрд░ рдЦрд░्рдЪीрд▓ा рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдоुंрдмрдИ рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдиि:рд╢ुрд▓्рдХ рдЖрд╡ाрд╕ рдЧृрд╣ рдоें рд░рд╣े рдЬो рдЧोрдХुрд▓рджाрд╕ рддेрдЬрдкाрд▓ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдеा। рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЬीрд╡рди рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдФрд╕рдд рдмुрдж्рдзि рдХे рд╡िрд╡ेрдХрд╢ीрд▓ рдЫाрдд्рд░ рдеे। рдЗрди्рд╣ें рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рдЯीрдо рдХा рд╕рдЪिрд╡ рднी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा рд▓ेрдХिрди рд╕्рд╡рдпं рдоोрд░ाрд░рдЬी рдиे рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╕े рд╣ी рдХिрд╕ी рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा рд╣ोрдЧा। рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдиे рдЕрдкрдиे рдХॉрд▓ेрдЬ рдЬीрд╡рди рдоें рд╣ी рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी, рдмाрд▓ рдЧंрдЧाрдзрд░ рддिрд▓рдХ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ी рдиेрддाрдУं рдХे рд╕ंрднाрд╖рдгों рдХो рд╕ुрдиा рдеा। рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрдЯ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рд╡े рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рд╕िрд╡िрд▓ рд╕рд░्рд╡िрд╕ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдпे. рдордИ 1930 рдоें рдЧोрджрд░ा рдХे рдбिрдк्рдЯी рдХрд▓ेрдХ्рдЯрд░ рдХे рдкрдж рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕्рддीрдлा рджे рджिрдпा।

рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди

рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░ी рдЫोреЬрдиे рдХा рдмाрдж рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдЖрди्рджोрд▓рди рдоें рдХूрдж рдкреЬे। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рд╡िрд░ूрдж्рдз ‘рд╕рд╡िрдирдп рдЕрд╡рдЬ्рдЮा’ рдЖрди्рджोрд▓рди рдоें рднाрдЧ рд▓िрдпा। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рдоोрд░ाрд░рдЬी рдХрдИ рдмाрд░ рдЬेрд▓ рдЧрдП। рд╕рди 1931 рдоें рд╡рд╣ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХрдоेрдЯी рдХे рд╕рдЪिрд╡ рдмрдиे рдФрд░ рдлिрд░ рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдпुрд╡ा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рд╢ाрдЦा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрди рдЧрдП। рдЕрдкрдиे рдиेрддृрдд्рд╡ рдХौрд╢рд▓ рд╕े рд╡рд╣ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиिрдпों рдХे рдЪрд╣ेрддे рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдиेрддा рдмрди рдЧрдП। рд╕рди 1934 рдФрд░ 1937 рдХे рдк्рд░ांрддीрдп рдЪुрдиाрд╡ рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ें рдмॉрдо्рдмे рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХा рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдФрд░ рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рд╕ौंрдкा рдЧрдпा।1952 рдоें рдЗрди्рд╣ें рдмंрдмрдИ рдк्рд░ाрди्рдд рдХा рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। рдЧुрдЬрд░ाрдд рддрдеा рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рджोрдиों рдмंрдмрдИ рдк्рд░ोрд╡िंрд╕ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрддे рдеे। рдЗрд╕ी рджौрд░ाрди рднाрд╖ाрдИ рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рджो рдЕрд▓рдЧ рд░ाрдЬ्рдп – рдоाрд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (рдорд░ाрдаी рднाрд╖ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░) рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрдд (рдЧुрдЬрд░ाрдд рднाрд╖ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░) – рдмрдиाрдиे рдХी рдоांрдЧ рдмреЭрдиे рд▓рдЧी рдкрд░ рдоोрд░ाрд░рдЬी рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд╡िрднाрдЬрди рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рдеे। рд╕рди 1960 рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рдиे ‘рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕рдоिрддि’ рдХे рдк्рд░рджрд░्рд╢рдирдХाрд░िрдпों рдкрд░ рдЧोрд▓ी рдЪрд▓рдиे рдЖ рдЖрджेрд╢ рдЗрдпा рдЬिрд╕рдоे рд▓рдЧрднрдЧ 105 рд▓ोрдЧ рдоाрд░े рдЧрдП। рдЗрд╕ рдШрдЯрдиा рдХे рдмाрдж рдоोрд░ाрд░рдЬी рдХो рдмॉрдо्рдмे рдХे рдоुрдЦ्рдп рдоंрдд्рд░ी рдкрдж рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдХेंрдж्рд░ рдоें рдмुрд▓ा рд▓िрдпा рдЧрдпा।рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рдХो рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдлिрд▓्рдоों рдФрд░ рдиाрдЯрдХों рдХे рдоंрдЪрди рдоें рдЕрднрдж्рд░рддा рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рд╡рд╣ рдиेрд╣рд░ु рдХे рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рддे рдеे।

рдПрдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк

рдкрдг्рдбिрдд рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХे рд╕рдордп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдоें рдЬो рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдеा, рд╡рд╣ рдЙрдирдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдмिрдЦрд░рдиे рд▓рдЧा। рдХрдИ рд╕рджрд╕्рдп рд╕्рд╡рдпं рдХो рдкाрд░्рдЯी рд╕े рдмрдб़ा рд╕рдордЭрддे рдеे। рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рднी рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдеे। рд╢्рд░ी рд▓ाрд▓рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдиे рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХे рд╡рдл़ाрджाрд░ рд╕िрдкाрд╣ी рдХी рднाँрддि рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкाрд░्рдЯी рд╕े рдХрднी рднी рдХिрд╕ी рдкрдж рдХी рдоांрдЧ рдирд╣ीं рдХी рдеी। рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдЕрдкрд╡ाрдж рдоें рд░рд╣े। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХे рдорддрднेрдж рдЬрдЧрдЬ़ाрд╣िрд░ рдеे рдФрд░ рджेрд╢ рдХा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдирдиा рдЗрдирдХी рдк्рд░ाрдердоिрдХрддाрдУं рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдеा। рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдиे рдЬрдм рдпрд╣ рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдХि рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдХрдаिрдиाрдЗрдпाँ рдкैрджा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоोрд░ाрд░рдЬी рдХे рдкрд░ рдХрддрд░рдиा рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдЙрдирдХा рдХ्рд╖ुрдм्рдз рд╣ोрдиा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдеा। рдирд╡рдо्рдмрд░ 1969 рдоें рдЬрдм рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рд╡िрднाрдЬрди рдХांрдЧ्рд░ेрд╕-рдЖрд░ рдФрд░ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕-рдУ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдЖ рддो рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХी рдХांрдЧ्рд░ेрд╕-рдЖрдИ рдХे рдмрдЬाрдП рд╕िंрдбीрдХेрдЯ рдХे рдХांрдЧ्рд░ेрд╕-рдУ рдоें рдЪрд▓े рдЧрдП। рдлिрд░ 1975 рдоें рд╡рд╣ рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП। рдоाрд░्рдЪ 1977 рдоें рдЬрдм рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рдЪुрдиाрд╡ рд╣ुрдП рддो рдЬрдирддा рдкाрд░्рдЯी рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдмрд╣ुрдордд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा।рдЗрд╕рдХे рдмाрдж 23 рдоाрд░्рдЪ 1977 рдХो 81 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдиे рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा। рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рд╢्рд░ी рджेрд╕ाрдИ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдЗрд╕ рд╣рдж рддрдХ рдиिрдбрд░ рдмрдиाрдпा рдЬाрдП рдХि рджेрд╢ рдоें рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрдХ्рддि, рдЪाрд╣े рд╡ो рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдкрдж рдкрд░ рд╣ी рдЖрд╕ीрди рдХ्рдпों рди рд╣ो, рдЕрдЧрд░ рдХुрдЫ рдЧрд▓рдд рдХрд░рддा рд╣ै рддो рдХोрдИ рднी рдЙрд╕े рдЙрд╕рдХी рдЧрд▓рддी рдмрддा рд╕рдХे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмाрд░-рдмाрд░ рдпрд╣ рдХрд╣ा, “рдХोрдИ рднी, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рднी рджेрд╢ рдХे рдХाрдиूрди рд╕े рдКрдкрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП”। рдЙрдирдХे рд▓िрдП рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдПрдХ рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдПрдХ рдЕंрдЧ рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢ाрдпрдж рд╣ी рдХрднी рдЕрдкрдиे рд╕िрдж्рдзांрддों рдХो рд╕्рдеिрддि рдХी рдмाрдз्рдпрддाрдУं рдХे рдЖрдЧे рджрдмрдиे рджिрдпा। рдоुрд╢्рдХिрд▓ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рднी рд╡े рдк्рд░рддिрдмрдж्рдзрддा рдХे рд╕ाрде рдЖрдЧे рдмреЭрддे рдЧрдП। рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдпрд╣ рдоाрдирддे рдеे – ‘рд╕рднी рдХो рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдЬीрд╡рди рдоें рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП’।

рдоृрдд्рдпु

 
рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХा рджेрд╣ांрдд 99 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें 10 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1995 рдоें рд╣ुрдЖ।

Friday, 21 April 2017

Indira Gandhi




рдкूрд░ा рдиाрдо - рдЗрди्рджिрд░ा рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рдЧाँрдзी
рдЬрди्рдо - 19 рдирд╡рдо्рдмрд░ 1917
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж
рдоृрдд्рдпु - 31 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1984
рдкिрддा - рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू
рдоाрддा - рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू


рдЬрди्рдо

рдЗрди्рджिрд░ा рдХा рдЬрди्рдо 19 рдирд╡ंрдмрд░, рд╕рди् 1917 рдоें рдкंрдбिрдд рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдФрд░ рдЙрдирдХी рдкрдд्рдиी рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू рдХे рдпрд╣ाँ рд╣ुрдЖ। рд╡े рдЙрдирдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╕ंрддाрди рдеीं। рдиेрд╣рд░ू рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЕрдкрдиे рдкुрд░рдЦों рдХा рдЦोंрдЬ рдЬрдо्рдоू рдФрд░ рдХрд╢्рдоीрд░ рддрдеा рджिрд▓्рд▓ी рдХेрдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдоें рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЗंрджिрд░ा рдХे рдкिрддाрдорд╣ рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╕े рдПрдХ рдзрдиी рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдеे। рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдкूрд░्рд╡ рд╕рдордп рдоें рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рджрд╕्рдпों рдоें рд╕े рдеे। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХे рдПрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдиेрддा рд░рд╣े।рдЗंрджिрд░ा рдХा рдмрдЪрдкрди рдмрд╣ोрдд рдиाрд░ाреЫ рдФрд░ рдЕрдХेрд▓ेрдкрди рд╕े рднрд░ा рдкреЬा рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд╣ोрдиे рдХे рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрдИ рджिрдиों рд╕े рдпा рддो рдШрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рд░рд╣рддे рдФрд░ рдпा рддो рдЬेрд▓ рдоें рдмंрдж рд░рд╣рддे, рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХो рдмिрдоाрд░ी рд╣ोрдиे рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рд╡рд╣ рдкрд▓ंрдЧ рдкрд░ рд╣ी рд░рд╣рддी рдеी। рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХो рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЯ्рдпूрдмрд░рдХुрд▓ोрд╕िрд╕ рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдоृрдд्рдпु рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ। рдФрд░ рдЗंрджिрд░ा рдХा рдЕрдкрдиे рдкिрддाрдЬी рдХे рд╕ाрде рдмрд╣ोрдд рдХрдо рд╕ंрдмंрдз рдеा, рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рд╡े рдкрдд्рд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╣ी рд░рдЦрддे рдеे। рд░рд╡ीрди्рдж्рд░рдиाрде рдЯैрдЧोрд░ рдХी “рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी”, рдиेрд╣рд░ु рдХी рдЗंрджिрд░ा, рдоोрд░ाрд░ рдЬी рджेрд╕ाрдИ рдХी рдЧुंрдЧी рдЧुрдЩिрдпा, рджृрдв़рдиिрд╢्рдЪрдпी рдФрд░ рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рд╕े рдЬूрдЭрдиे рдФрд░ рдЬीрддрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ी рд╢рдХ्рддीрд╢ाрд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╢्рд░ीрдорддि рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рдПрд╡ं рдЕрдм рддрдХ рдХी рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдорд╣िрд▓ा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╣ैं।


рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЗंрджिрд░ा рдЬी рдХो рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рдШрд░ рдкрд░ рд╣ी рдкрдвाрдпा рдЬाрддा рдеा рдФрд░ рд░ुрдХ-рд░ुрдХ рдХрд░ рдХрднी-рдХрднी рд╡рд╣ рдоेрдЯ्рд░िрдХ рдХे рд▓िрдП рд╕्рдХूрд▓ рдЪрд▓े рднी рдЬाрддी।рд╡ो рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдоॉрдбрд░्рди рд╕्рдХूрд▓, рд╕ेंрдЯ рд╕рд╕िрд▓्рд▓िрдпा рдФрд░ рд╕ेंрдЯ рдоैрд░ी рдХ्рд░िрд╕्рдЪिрдпрди рдХाрди्рд╡ेंрдЯ рд╕्рдХूрд▓, рдЕрд▓्рд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдХी рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рд░рд╣ рдЪुрдХी рд╣ै। рд╕ाрде рднी рдПрдХोрд▓े рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓, рдЬिрдиेрд╡ा, рдПрдХोрд▓े рдиौрд╡ेрд▓्рд▓े, рдмेрдХ्рд╕ рдФрд░ рдкुрдкिрд▓्рд╕ рдУрди рд╕्рдХूрд▓, рдкुрди рдФрд░ рдмॉрдо्рдмे рдХी рднी рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдиी рд░рд╣ рдЪुрдХी рд╣ै। рдмाрдж рдоें рд╡ो рдкрдврдиे рдХे рд▓िрдП рд╢ाрди्рддिрдиिрдХेрддрди рдХे рд╡िрд╢्рд╡ा рднाрд░рддी рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЧрдпी। рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд╕рдордп рд╣ी рд░рдмिрди्рдж्рд░рдиाрде рдЯैрдЧोрд░ рдиे рдЙрдирдХा рдиाрдо рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рд░рдЦा рдФрд░ рддрднी рд╕े рд╡рд╣ рдЗंрджिрд░ा рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рдиेрд╣рд░ु рдХे рдиाрдо рд╕े рдкрд╣рдЪाрдиी рдЧрдпी। рдПрдХ рд╕ाрд▓ рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡рд╣ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЕрдкрдиी рдоाрддा рдХे рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рд╣ोрдиे рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЫोреЬ рджिрдпा рдФрд░ рдпूрд░ोрдк рдЪрд▓ी рдЧрдпी। рд╡рд╣ा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдкрдвाрдИ рдУрдХ्рд╕्рдлोрд░्реЮ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкूрд░ी рдХी। рдСрдХ्рд╕реЮोрд░्рдб рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें, рд╡ो рдЗрддिрд╣ाрд╕, рд░ाрдЬрдиिрддिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиं рдФрд░ рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЕрдЪ्рдЫी рдеी рд▓ेрдХिрди рд▓ैрдЯिрди рдоें рдЗрддрдиी рдЕрдЪ्рдЫी рдирд╣ीं рдеी, рдЬो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡िрд╖рдп рдеा рдЙрд╕рдоे рд╡ो рдЗрддрдиी рд╣ोрд╢рдпाрд░ рдирд╣ीं рдеी।
рдпूрд░ोрдк рдоें рдЗंрджिрд░ा рдЬी рдХो рдХिрд╕ी рдмреЬी рдмीрдоाрд░ी рдиे рдШेрд░ рд▓िрдпा рдеा рдХрдИ рдмाрд░ рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдЙрдирдХी рдЬाрдЪ рдХрд░рдиे рдЖрддे-рдЬाрддे рд░рд╣рддा рдеे. рд╡ो рдЬрд▓्рдж рд╕े рдЬрд▓्рдж рдаीрдХ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддी рдеी рддाрдХि рдлिрд░ рд╕े рдЕрдкрдиी рдкрдвाрдИ рдкрд░ рдз्рдпाрди рджे рд╕рдХे। рдЬрдм рдиाреЫी рдЖрд░्рдоी рддेреЫी рд╕े рдпूрд░ोрдк рдХी рдкрд░ाрд╕्рдд рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЗंрджिрд░ा рд╡рд╣ा рдкреЭ рд░рд╣ी рдеी। рдЗंрджिрд░ा рдЬी рдиे рдкोрд░्рддुрдЧाрд▓ рд╕े рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдЖрдиे рдХे рдХрдИ рдк्рд░рдпाрд╕ рднी рдХिрдпे рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХे рдкाрд╕ 2 рдорд╣ीрдиे рдХा рд╣ी рд╕्рдЯैрдг्рдбрд░्рдб рдмрдЪा рд╣ुрдЖ рдеा। рд▓ेрдХिрди 1941 рдоें рдЖрдЦिрд░ рд╡े рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдЖ рд╣ी рдЧрдпी, рдФрд░ рд╡рд╣ा рд╕े рдЕрдкрдиी рдкрдвाрдИ рдкूрд░ी рдХिрдпे рдмिрдиा рд╣ी рднाрд░рдд рд╡ाрдкिрд╕ рдЖ рдЧрдпी। рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдиे рдЖрджрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░рджाрди рдХी. 2010 рдоें, рдСрдХ्рд╕реЮोрд░्рдб рдиे 10 рдЖрджрд░्рд╢ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдоें рдЙрдирдХा рдиाрдо рд▓ेрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा। рдЗंрджिрд░ा рдСрдХ्рд╕реЮोрд░्рдб рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдПрд╢िрдпा рдХी рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдорд╣िрд▓ा рдеी।


рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди 

1959 рдФрд░ 1960 рдХे рджौрд░ाрди рдЗंрджिрд░ा рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़ीं рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиी рдЧрдпीं। рдЙрдирдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдШрдЯрдиाрд╡िрд╣ीрди рдеा। рд╡ो рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХी рднूрдоिрдХा рдиिрднा рд░рд╣ीं рдеीं। рдиेрд╣рд░ू рдХा рджेрд╣ांрдд 27 рдордИ, 1964 рдХो рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдЗंрджिрд░ा рдирдП рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХे рдк्рд░ेрд░рдгा рдкрд░ рдЪुрдиाрд╡ рд▓рдб़ीं рдФрд░ рддрдд्рдХाрд▓ рд╕ूрдЪрдиा рдФрд░ рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдоंрдд्рд░ी рдХे рд▓िрдП рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ो, рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдИं। 11 рдЬрдирд╡рд░ी 1966 рдХो рднाрд░рдд рдХे рджूрд╕рд░े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рд▓ाрд▓рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХी рдЕрд╕ाрдордпिрдХ рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж 24 рдЬрдирд╡рд░ी 1966 рдХो рд╢्рд░ीрдорддी рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рднाрд░рдд рдХी рддीрд╕рд░ी рдФрд░ рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиीं। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рддो рд╡рд╣ рд▓рдЧाрддाрд░ рддीрди рдмाрд░ 1967-1977 рдФрд░ рдлिрд░ рдЪौрдеी рдмाрд░ 1980-84 рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиीं। 1967 рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд╡рд╣ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХрдо рдмрд╣ुрдордд рд╕े рдЬीрдд рд╕рдХी рдеीं рд▓ेрдХिрди 1971 рдоें рдлिрд░ рд╕े рд╡рд╣ рднाрд░ी рдмрд╣ुрдордд рд╕े рдк्рд░рдзाрдоंрдд्рд░ी рдмрдиीं рдФрд░ 1977 рддрдХ рд░рд╣ीं।1977 рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ 1980 рдоें рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиीं рдФрд░ 1984 рддрдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рд░рд╣ीं।


рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ 

1971 рдоें ‘рднाрд░рддрд░рдд्рди’


рд╡िрд╢ेрд╖рддा

рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी 
  рднाрд░рддрд░рдд्рди рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा

рдЕрдирдоोрд▓ рд╡िрдЪाрд░

1. рдПрдХ  рджेрд╢  рдХी  рддाрдХрдд  рдЕंрддрддः  рдЗрд╕  рдмाрдд  рдоें  рдиिрд╣िрдд  рд╣ै  рдХि  рд╡ो  рдЦुрдж  рдХ्рдпा  рдХрд░  рд╕рдХрддा  рд╣ै , рдЗрд╕рдоें  рдирд╣ीं  рдХि  рд╡ो  рдФрд░ों  рд╕े  рдХ्рдпा  рдЙрдзाрд░  рд▓े  рд╕рдХрддा  рд╣ै।

2. рднाрд░рдд рдХी рдиाрдЧрд░िрдХрддा рдПрдХ рд╕ाрдЭी рдиाрдЧрд░िрдХрддा рд╣ै. рдЕрдЧрд░ рдПрдХ рднी рдиाрдЧрд░िрдХ рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ реЩрддрд░ा рдкैрджा рд╣ोрддा рд╣ै, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдЬिрд╕ рд╕рдоुрджाрдп, рдЬाрддि, рдзрд░्рдо рдпा рднाрд╖ा рд╕рдоूрд╣ рдХा рд╣ो, рддो рд╡рд╣ реЩрддрд░ा рд╣рдо рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рд╣ै।рдФрд░ рд╕рдмрд╕े реЩрд░ाрдм рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХी рдпрд╣ рд╕्рдеिрддि рд╣рдоाрд░ी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдШрдЯाрддी рд╣ै।

3. рдХ्рд╖рдоा  рд╡ीрд░ों  рдХा  рдЧुрдг  рд╣ै।

4. рд╢рд╣ाрджрдд  рдХुрдЫ  рдЦ़рдд्рдо рдирд╣ीं рдХрд░рддी , рд╡ो  рдорд╣рдЬ़  рд╢ुрд░рдЖрдд  рд╣ै।

5. рдпрджि  рдоैं  рдЗрд╕  рджेрд╢  рдХी  рд╕ेрд╡ा  рдХрд░рддे  рд╣ुрдП  рдорд░  рднी  рдЬाрдКं , рдоुрдЭे  рдЗрд╕рдХा  рдЧрд░्рд╡  рд╣ोрдЧा . рдоेрд░े  рдЦूрди  рдХी  рд╣рд░ рдПрдХ  рдмूँрдж рдЗрд╕  рджेрд╢  рдХी  рддрд░рдХ्рдХी  рдоें  рдФрд░ рдЗрд╕े   рдордЬрдмूрдд   рдФрд░  рдЧрддिрд╢ीрд▓  рдмрдиाрдиे  рдоें  рдпोрдЧрджाрди  рджेрдЧी।


рдоृрдд्рдпु

 рдкंрдЬाрдм рдоें рд╕िрдХ्рдЦ рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдиे рд╕्рд╡ाрдпрдд्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдоाँрдЧ рдкрд░ рдЬ़ोрд░ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣िंрд╕ा рдХा рд░ाрд╕्рддा рдЕрдкрдиा рд▓िрдпा। рдЬрд╡ाрдм рдоें рд╢्рд░ीрдорддी рдЧांрдзी рдиे рдЬूрди 1984 рдоें рд╕िрдХ्рдЦों рдХे рдкрд╡िрдд्рд░рддрдо рдзрд░्рдорд╕्рдерд▓ рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдХे рд╕्рд╡рд░्рдг рдорди्рджिрд░ рдкрд░ рд╕ेрдиा рдХे рд╣рдорд▓े рдХे рдЖрджेрд╢ рджिрдП, рдЬिрд╕рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк 450 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕िрдХ्рдЦों рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдИ। рд╕्рд╡рд░्рдг рдорди्рджिрд░ рдкрд░ рд╣рдорд▓े рдХे рдк्рд░рддिрдХाрд░ рдоें рдкाँрдЪ рдорд╣ीрдиे рдХे рдмाрдж 31 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1984 рдХो рд╢्рд░ीрдорддी рдЧांрдзी рдХे рдЖрд╡ाрд╕ рдкрд░ рддैрдиाрдд рдЙрдирдХे рджो рд╕िрдХ्рдЦ рдЕंрдЧрд░рдХ्рд╖рдХों рдиे рдЧोрд▓ी рдоाрд░рдХрд░ рдЙрдирдХी рд╣рдд्рдпा рдХрд░ рджी।рдЙрдирдХा рдЕंрддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ 3 рдирд╡ंрдмрд░ рдХो рд░ाрдЬ рдШाрдЯ рдХे рд╕рдоीрдк рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдпрд╣ рдЬрдЧрд╣ рд╢рдХ्рддि рд╕्рдерд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиी рдЧрдИ।

Tuesday, 18 April 2017

Lal Bahadur Shastri


рдкूрд░ा рдиाрдо - рд▓ाрд▓рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдиाрдо -  рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡
рдЬрди्рдо - 2 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░,1904
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдХे рд╕рдоीрдк, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢
рдоृрдд्рдпु - 11 рдЬрдирд╡рд░ी, 1966
рдкिрддा -  рд╢ाрд░рджा рдк्рд░рд╕ाрдж рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡

рдЬрди्рдо

рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХा рдЬрди्рдо 2 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1904 рдХो  рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рдиिрдо्рдирд╡рд░्рдЧीрдп рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЖрдкрдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдиाрдо рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдеा। рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдХे рдкिрддा рд╢ाрд░рджा рдк्рд░рд╕ाрдж рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдПрдХ рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдеे рд╡ рдмाрдж рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╡िрднाрдЧ рдоें рдХ्рд▓рд░्рдХ рдХे рдкрдж рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХिрдпा।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдоाрддा рдХि рдоृрдд्рдп़ु рдХे рдмाрдж рдЗрдирдХा рдмрдЪрдкрди рдмрд╣ुрдд рдХрдаिрдиाрдЗрдУं рдоें рдмीрддा, рдоीрд▓ों рдкैрджрд▓ рдЪрд▓рдХрд░ рдФрд░ рдирджिрдпां рддैрд░рдХрд░ рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी। рдЗрдирдкрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡ рдеा।  рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдмाрдкू рдЧांрдзी рдХे рдЖंрджोрд▓рдиों рдоें рдмрдб़ рдЪрдв़ рдХрд░ рднाрдЧ рд▓ेрддे рдеे, 1921 рдоें рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЬीрд╡рди рдоें рд╣ी рдЬेрд▓ рдЧрдпे।рдФрд░ рдмाрдж рдоें рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣рд░ीрд╢рдЪंрдж्рд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдФрд░ рдХाрд╢ी рд╡िрдж्рдпा рдкीрда рдоें рд╣ुрдИ। рдЖрдкрдиे рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХी рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЖрдкрдХो 'рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी' рдХी рдЙрдкाрдзि рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 


рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬीрд╡рди 

рднाрд░рдд рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдЬी рдХो рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╕ंрд╕рджीрдп рд╕рдЪिрд╡ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЧोрд╡िंрдж рдмрд▓्рд▓рдн рдкंрдд рдХे рдоंрдд्рд░ीрдоंрдбрд▓ рдоें рдЖрдкрдХो рдкुрд▓िрд╕ рдПрд╡ं рдпाрддाрдпाрдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рд╕ौंрдкा рдЧрдпा। рдкрд░िрд╡рд╣рди рдоंрдд्рд░ी рдХे рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЖрдкрдиे рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрд╡ाрд╣рдХों (рдХрдг्рдбрдХ्рдЯрд░्рд╕) рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी।
1951 рдоें, рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдЖрдк рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдХाँрдЧ्рд░ेрд╕ рдХрдоेрдЯी рдХे рдорд╣ाрд╕рдЪिрд╡ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдП рдЧрдП।  1952, 1957 рд╡ 1962 рдХे рдЪुрдиाрд╡ों рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХो рднाрд░ी рдмрд╣ुрдордд рд╕े рд╡िрдЬрдп рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЖрдкрдХे рдЕрдердХ рдкрд░िрд╢्рд░рдо рд╡ рдк्рд░рдпाрд╕ рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдеा।
рдЖрдкрдХी рдк्рд░рддिрднा рдФрд░ рдиिрд╖्рдаा рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдиे 1964 рдоें рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкрдж рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕ौंрдкा। рдЖрдкрдиे 9 рдЬूрди 1964 рдХो рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрди рдорди्рдд्рд░ी рдХा рдкрдж рднाрд░ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा।
рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдиे 26 рдЬрдирд╡рд░ी, 1965 рдХो рджेрд╢ рдХे рдЬрд╡ाрдиों рдФрд░ рдХिрд╕ाрдиों рдХो рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдо рдФрд░ рдиिрд╖्рдаा рдХे рдк्рд░рддि рд╕ुрджृреЭ рд░рд╣рдиे рдФрд░ рджेрд╢ рдХो рдЦाрдж्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрдд्рдо рдиिрд░्рднрд░ рдмрдиाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े ‘рдЬрдп рдЬрд╡ाрди, рдЬрдп рдХिрд╕ाрди' рдХा рдиाрд░ा рджिрдпा।  рдпрд╣ рдиाрд░ा рдЖрдЬ рднी рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ै।  


рдЕрдирдоोрд▓ рд╡िрдЪाрд░

1. рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рддि рдиिрд╖्рдаा рд╕рднी рдиिрд╖्рдаाрдУं рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЖрддी рд╣ै. рдФрд░ рдпрд╣ рдкूрд░्рдг рдиिрд╖्рдаा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा рдХि рдмрджрд▓े рдоें рдЙрд╕े рдХ्рдпा рдоिрд▓рддा рд╣ै.

2. рдЖрд░्рдеिрдХ рдоुрдж्рджे рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ैं, рдФрд░ рдпрд╣ рдмेрд╣рдж рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рд╕рдмрд╕े рдмрдб़े рджुрд╢्рдорди рдЧрд░ीрдмी рдФрд░ рдмेрд░ोрдЬрдЧाрд░ी рд╕े рд▓рдб़ें.

3. рдХ़ाрдиूрди рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП рддाрдХि рд╣рдоाрд░े рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХी рдмुрдиिрдпाрджी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдмрд░рдХрд░ाрд░ рд░рд╣े рдФрд░ рдФрд░ рднी рдордЬрдмूрдд рдмрдиे.

4. рд╣рдо рд╕рднी рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे  рдХ्рд╖рдд्рд░ों рдоें рдЙрд╕ी рд╕рдорд░्рдкрдг , рдЙрд╕ी рдЙрдд्рд╕ाрд╣, рдФрд░ рдЙрд╕ी рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХे рд╕ाрде рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдЬो рд░рдгрднूрдоि рдоें рдПрдХ рдпोрдж्рдзा рдХो рдк्рд░ेрд░िрдд рдФрд░ рдЙрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рддी рд╣ै. рдФрд░ рдпрд╣ рд╕िрд░्рдл рдмोрд▓рдиा рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдоें рдХрд░ рдХे рджिрдЦाрдиा рд╣ै.

5. рдЬो рд╢ाрд╢рди рдХрд░рддे рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рд▓ोрдЧ рдк्рд░рд╢ाрд╢рди рдкрд░ рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं. рдЕंрддрддः , рдЬрдирддा рд╣ी рдоुрдЦिрдпा рд╣ोрддी рд╣ै.

6. рд╣рдоाрд░ी рддाрдХрдд рдФрд░ рд╕्рдеिрд░рддा рдХे рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рд╕ाрдордиे рдЬो рдЬ़рд░ूрд░ी рдХाрдо рд╣ैं рдЙрдирдоे рд▓ोрдЧों рдоें рдПрдХрддा рдФрд░ рдПрдХрдЬुрдЯрддा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рд╕े рдмрдв़ рдХрд░ рдХोрдИ рдХाрдо рдирд╣ीं рд╣ै.

7. рд╣рдо рд╕िрд░्рдл рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓िрдП рд╢ांрддि рдФрд░ рд╢ांрддिрдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рдЦрддे рд╣ैं.

8. рдпрджि рдХोрдИ рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рднी рдРрд╕ा рд░рд╣ рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдХिрд╕ी рд░ूрдк рдоें рдЕрдЫूрдд рдХрд╣ा рдЬाрдП рддो рднाрд░рдд рдХो рдЕрдкрдиा рд╕рд░ рд╢рд░्рдо рд╕े рдЭुрдХाрдиा рдкрдб़ेрдЧा.

9. рд▓ोрдЧों рдХो рд╕рдЪ्рдЪा рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдпा рд╕्рд╡рд░ाрдЬ рдХрднी рднी рдЕрд╕рдд्рдп рдФрд░ рд╣िंрд╕ा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै.

10. рдЖрдЬ़ाрджी рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХेрд╡рд▓ рд╕ैрдиिрдХों рдХा рдХाрдо рдирд╣ी рд╣ै . рдкूрд░े рджेрд╢ рдХो рдордЬрдмूрдд рд╣ोрдиा рд╣ोрдЧा.



рдоृрдд्рдпु

1965 рдоें рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдиे рднाрд░рдд рдкрд░ рд╣рдорд▓ा рдХрд░ рджिрдпा I рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХों рдХा рдЗрддрдиा рд╣ौंрд╕рд▓ा рдмрдв़ाрдпा рдХी рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдиे рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рд╕ेрдиा рдХो рддрд╣рд╕ рдирд╣рд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдФрд░ рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХी рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ । рд░ुрд╕ी рдиेрддाрдУं рдХे рдЖрдЧ्рд░рд╣ рдкрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдкाрдХिрд╕्рддाрди рд╕े рд╕рдордЭौрддा рдХрд░рдиे рддाрд╢рдХрди्рдж рдЧрдпे рдФрд░ рд╡ंрд╣ा рдкрд░ рдЙрдирдХा 11 рдЬрдирд╡рд░ी 1965 рдХो рдЗрдирдХा рд╣ृрджрдп рдЧрддि рд░ुрдХ рдЬाрдиे рд╕े рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा рджेрд╢ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдХे рдХिрдпे рдЧрдпे рдХाрд░्рдпों рдХो рд╣рдоेрд╢ा рдпाрдж рд░рдЦेрдЧा।

рд▓ाрд▓рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी  рдХो рджेрд╢рднрдХ्рддि рдФрд░ рдИрдоाрдирджाрд░ी рдХे рд▓िрдпे рдорд░рдгोрдкрд░ाрди्рдд 'рднाрд░рдд рд░рдд्рди' рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 

Monday, 17 April 2017

Gulzarilal Nanda


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдЧुрд▓реЫाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा
рдЬрди्рдо - 4 рдЬुрд▓ाрдИ 1898
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рд╕िрдпाрд▓рдХोрдЯ(рдкрд╢्рдЪिрдоी рдкाрдХिрд╕्рддाрди)
рдоृрдд्рдпु - 15 рдЬрдирд╡рд░ी, 1998
  рдкिрддा рдХा рдиाрдо - рдмुрд▓ाрдХी рд░ाрдо рдиंрджा
рдоाрддा рдХा рдиाрдо - рд╢्рд░ीрдорддी рдИрд╢्рд╡рд░ рджेрд╡ी рдиंрджा

рдЬрди्рдо

рдЧुрд▓реЫाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा' рдХा рдЬрди्рдо 4 рдЬुрд▓ाрдИ, 1898 рдХो рд╕िрдпाрд▓рдХोрдЯ, рдЬो рдХि рдЕрдм рдкрд╢्рдЪिрдоी рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै, рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдмुрд▓ाрдХी рд░ाрдо рдиंрджा рддрдеा рдоाрддा рдХा рдиाрдо рд╢्рд░ीрдорддी рдИрд╢्рд╡рд░ рджेрд╡ी рдиंрджा рдеा। 

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЧुрд▓реЫाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा рдХी рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕िрдпाрд▓рдХोрдЯ рдоें рд╣ी рд╕ंрдкрди्рди рд╣ुрдИ। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ाрд╣ौрд░ рдХे ‘рдл़ोрд░рдоैрди рдХ्рд░िрд╢्рдЪिрдпрди рдХॉрд▓ेрдЬ’ рддрдеा рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░ рдХрд▓ा рд╕ंрдХाрдп рдоें рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдПрд╡ं рдХ़ाрдиूрди рдХी рд╕्рдиाрддрдХ рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। 

рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣рдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рддौрд░ рдкрд░ 

рдЧुрд▓рдЬाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा рдиे рджो рдмाрд░ рднाрд░рдд рдХे рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣рдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХी рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ – рджोрдиों рдмाрд░ 13 рджिрдиों рдХे рд▓िрдП! рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ें рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ु рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рд╕рди 19 64 рдоें рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдмाрд░ рд╡े рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╖्рдд्рд░ी рдХे рдиिрдзрди рдХे рдмाрдж рд╕рди 1966 рдоें рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣рдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиाрдпे рдЧрдП।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ 

рдЧुрд▓рдЬ़ाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднрдХ्рдд рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдмрд╣ुрдоुрдЦी рдк्рд░рддिрднा рдХे рдзрдиी рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे। рдЙрди्рд╣ें рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдкреЭрдиे рдФрд░ рдкुрд╕्рддрдХ рд▓िрдЦрдиे рдХा рднी рд╢ौрдХ рдеा। рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рдирдХाрд▓ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рд░рдЪрдиा рдХी। рдЙрдирдХो рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрдкрдиे рдЕрдоूрд▓्рдп рдпोрдЧрджाрди рдХे рд▓िрдП рджेрд╢ рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕рдо्рдоाрди ‘рднाрд░рдд рд░рдд्рди’ рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕рдо्рдоाрди ‘рдкрдж्рдо рд╡िрднूрд╖рдг’ рд╕े рдирд╡ाрдЬा рдЧрдпा। 

рдоृрдд्рдпु

рдЧुрд▓реЫाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджा рдХा рджेрд╣ांрдд рд╕ौ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें 15 рдЬрдирд╡рд░ी, 1998 рдХो рд╣ुрдЖ। рд╡рд╣ рд╕ाрджा рдЬीрд╡рди рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдЪाрд░ рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдоाрдирддे рдеे। рдПрдХ рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдЫрд╡ि рд╡ाрд▓े рдЧांрдзीрд╡ाрджी рд░ाрдЬрдиेрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрди्рд╣ें рд╕рджैрд╡ рдпाрдж рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा।

Pandit Jawaharlal Nehru


рдкूрд░ा рдиाрдо - рдкंрдбिрдд рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू 
рдЬрди्рдо - 14 рдирд╡рдо्рдмрд░ 1889
рдЬрди्рдо рднूрдоि - рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢
рдоृрдд्рдпु - 27 рдордИ 1964
рдоृрдд्рдпु рд╕्рдеाрди - рджिрд▓्рд▓ी
рдЕрднिрднाрд╡рдХ - рдкं. рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू, рд╢्рд░ीрдорддी рд╕्рд╡рд░ूрдк рд░ाрдиी
 рд╢िрдХ्рд╖ा - рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░  
рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп - рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдХे рд╣ैрд░ो рд╕्рдХूрд▓, рдХेंрдм्рд░िрдЬ рдХे рдЯ्рд░िрдиिрдЯी рдХॉрд▓ेрдЬ 

рдЬрди्рдо

рдиेрд╣рд░ू рдХрд╢्рдоीрд░ी рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдеे, рдЬो рдЕрдкрдиी рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдХ्рд╖рдорддाрдУं рддрдеा рд╡िрдж्рд╡рдд्рддा рдХे рд▓िрдП рд╡िрдЦ्рдпाрдд рдеे рдФрд░ рдЬो 18рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЖрд░ंрдн рдоें рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдЖ рдЧрдпे рдеे। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдоें 14 рдирд╡рдо्рдмрд░ 1889 рдИ. рдХो рд╣ुрдЖ। рд╡े рдкं. рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдФрд░ рд╢्рд░ीрдорддी рд╕्рд╡рд░ूрдк рд░ाрдиी рдХे рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдкुрдд्рд░ рдеे।

рд╢िрдХ्рд╖ा

рдЙрдирдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдШрд░ рдкрд░ рд╣ी рд╣ुрдИ 14 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдиेрд╣рд░ू рдиे рдШрд░ рдкрд░ рд╣ी рдХрдИ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ рдЕрдз्рдпाрдкिрдХाрдУं рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖рдХों рд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдХे рдПрдХ рд╕рдоाрджृрдд рднाрд░рддीрдп рд╢िрдХ्рд╖рдХ рднी рдеे, рдЬो рдЙрди्рд╣ें рд╣िрди्рджी рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв़ाрддे рдеे। 15 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें 1905 рдоें рдиेрд╣рд░ू рдПрдХ рдЕрдЧ्рд░рдгी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдХे рд╣ैрд░ो рд╕्рдХूрд▓ рдоें рднेрдЬे рдЧрдпे।  рдЬрд╣ाँ рд╡рд╣ рджो рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рд░рд╣े। рдФрд░ рд╣ैрд░ो рд╕े рд╡рд╣ рдХेंрдм्рд░िрдЬ рдХे рдЯ्рд░िрдиिрдЯी рдХॉрд▓ेрдЬ рдЧрдП, рдЬрд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддीрди рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдХे рдк्рд░рдХृрддि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рд╕्рдиाрддрдХ рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рдЙрдирдХे рд╡िрд╖рдп рд░рд╕ाрдпрдирд╢ाрд╕्рдд्рд░, рднूрдЧрд░्рдн рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддि рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдеे। рдХेंрдм्рд░िрдЬ рдЫोрдб़рдиे рдХे рдмाрдж рд▓ंрджрди рдХे рдЗрдирд░ рдЯेंрдкрд▓ рдоें рджो рд╡рд░्рд╖ рдмिрддाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡рдХाрд▓рдд рдХी рдкрдв़ाрдИ рдХी।

рдкрд░िрд╡ाрд░ 

рднाрд░рдд рд▓ौрдЯрдиे рдХे рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдоाрд░्рдЪ 1916 рдоें рдиेрд╣рд░ू рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрдорд▓ा рдХौрд▓ рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ, рдЬो рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдмрд╕े рдХрд╢्рдоीрд░ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рдеीं। рдЙрдирдХी рдЕрдХेрд▓ी рд╕ंрддाрди рдЗंрджिрд░ा рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рдХा рдЬрди्рдо 1917 рдоें рд╣ुрдЖ; рдмाрдж рдоें рд╡рд╣, рд╡िрд╡ाрд╣ोрдкрд░ांрдд рдиाрдо 'рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी', рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиीं। рддрдеा рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕рдХी рд╢ीрдШ्рд░ рд╣ी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी рдеी।

рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी

рд╕рди् резрепрекрен рдоें рднाрд░рдд рдХो рдЖрдЬाрджी рдоिрд▓рдиे рдкрд░ рдЬрдм рднाрд╡ी рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдХे рд▓िрдпे рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдоें рдорддрджाрди рд╣ुрдЖ рддो рддो рд╕рд░рджाрд░ рдкрдЯेрд▓ рдХो рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдордд рдоिрд▓े। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдордд рдЖрдЪाрд░्рдп рдХृрдкрд▓ाрдиी рдХो рдоिрд▓े рдеे। рдХिрди्рддु рдЧांрдзीрдЬी рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рд╕рд░рджाрд░ рдкрдЯेрд▓ рдФрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдХृрдкрд▓ाрдиी рдиे рдЕрдкрдиा рдиाрдо рд╡ाрдкрд╕ рд▓े рд▓िрдпा рдФрд░ рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХो рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। 1947 рдоें рд╡े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдмрдиे। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдХрд░ीрдм 500 рджेрд╢ी рд░िрдпाрд╕рддों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдЙрд╕ рд╡рдХ्рдд рд╕рдмрд╕े рдмрдбी рдЪुрдиौрддी рдеी рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдЭंрдбे рдХे рдиीрдЪे рд▓ाрдиा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рдд рдХे рдкुрдирд░्рдЧрдарди рдХे рд░ाрд╕्рддे рдоें рдЙрднрд░ी рд╣рд░ рдЪुрдиौрддी рдХा рд╕рдордЭрджाрд░ी рдкूрд░्рд╡рдХ рд╕ाрдордиा рдХिрдпा। рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдиे рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдЕрджा рдХी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпोрдЬрдиा рдЖрдпोрдЧ рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा, рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдФрд░ рддीрди рд▓рдЧाрддाрд░ рдкंрдЪрд╡рд░्рд╖ीрдп рдпोрдЬрдиाрдУं рдХा рд╢ुрднाрд░ंрдн рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рдиीрддिрдпों рдХे рдХाрд░рдг рджेрд╢ рдоें рдХृрд╖ि рдФрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХा рдПрдХ рдирдпा рдпुрдЧ рд╢ुрд░ु рд╣ुрдЖ। рдиेрд╣рд░ू рдиे рднाрд░рдд рдХी рд╡िрджेрд╢ рдиीрддि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ।


реШिрддाрдмे

рдЖрдд्рдордЪрд░िрдд्рд░ (1936) (Autobiography)
рджुрдиिрдпा рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рдУрдЭрд░рддा рджрд░्рд╢рди (1939) (Glimpses Of World History).
рднाрд░рдд рдХी рдЦोрдЬ (1946) (The Discovery Of India) рдЖрджी। 

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ 

1955 рдоें рднाрд░рдд рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдиाрдЧрд░ी рд╕рдо्рдоाрди ‘рднाрд░рдд рд░рдд्рди’ рдкंрдбिрдд рдиेрд╣рд░ु рдХो рджेрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 


 рд╡िрд╢ेрд╖рддा

рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдХे рд╢िрд▓्рдкрдХाрд░।
рдкंрдбिрдд рдиेрд╣рд░ु рдХा рдЬрди्рдорджिрди 14 рдирд╡рдо्рдмрд░  рдпे ‘рдмाрд▓рдХ рджिрди’ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।


рдоृрдд्рдпु

рдЙрди्рд╣ें 1963 рдоें рджिрд▓ рдХा рд╣рд▓्рдХा рджौрд░ा рдкрдб़ा, рдЬрдирд╡рд░ी 1964 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдФрд░ рджुрд░्рдмрд▓ рдмрдиा рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рджौрд░ा рдкрдб़ा। рдХुрдЫ рд╣ी рдорд╣ीрдиों рдХे рдмाрдж рддीрд╕рд░े рджौрд░े рдоें 27 рдордИ 1964 рдоें рдЙрдирдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдИ।